Edith Piaf? Ona nie mieści się na scenie! [Bydgoski Festiwal Operowy]

Tyle mitów stworzyła na swój temat największa gwiazda francuskiej piosenki, Edith Piaf. Twórcy różnej maści są z jej życiorysu bardzo zadowoleni, mają wszak znakomity, wręcz sensacyjny materiał do filmów, spektakli, książek, i to na długie lata. U Edith skandal gonił skandal, wielka miłość przeplatała się z wielkim rozczarowaniem, bogactwo z nędzą, prawda z kłamstwem, uwielbienie z pogardą. Rzadko kiedy autorzy chcą szukać prawdziwego oblicza swojej gwiazdy. Najczęściej płyną na fali oczekiwań widowni: uwznioślają mniejsze lub większe grzechy, gloryfikują, coś przemilczają, albo ledwo tylko akcentują istotny, ale niewygodny wątek, słowem, stawiają pomnik.

We wtorek obejrzałam spektakl Litewskiego Narodowego teatru Opery i Baletu, „La Piaf”, przedstawienie zrealizowane niemal w całości przez Włochów (choreografia Mauro Bigonzetti, dekoracje i światła: Carlo Cerri, reżyseria świateł: Massimo Consoli, kostiumy: Ugne Tamuliunaite - Litwa i Mauro Bigonzetti, asystenka choreografa Macha Daudel - Francja). Była to pierwsza i jedyna, jak dotąd, prezentacja dzieła litewskiego teatru w Polsce. Mauro Bigonzetti pokazywał już jednak „La Piaf” w wykonaniu Baletu Staatsoper z Hanoweru. Przyszłam z konkretnymi oczekiwaniami, zaprogramowana legendą, spektaklami o „Wróbelku”, artykułami, wreszcie filmem z genialną Marion Cotillard w roli głównej. Spodziewałam się więc mocnych scen, które wywołają oczekiwaną reakcję, np. wielkie wzruszenie, żal i współczucie. Po części te struny się odezwały. Po części tylko, ponieważ Litwini nie przywieźli spektaklu łatwego, „taniego” ani w warstwie emocjonalnej, ani w artystycznej. Zaryzykowali. Nie tworzyli pod publiczkę”. „La Piaf” wymaga od widzów skupienia, oderwania się od schematów. Sama Edith Piaf nie mieści się przecież w żadnych schematach, ba, dla jej niebywale ciekawego życia nawet scena może być za mała!

Zobacz również:

U Litwinów w roli głównej był ruch, taniec, ale nie konkretna fabuła. Biografia jest w ruchu właśnie, ale i w świetnych kostiumach i w kilku zaledwie rekwizytach, sygnalizowana. 
Balet „La Piaf” powstał z pieczołowicie skomponowanych i wykonanych gestów tancerzy,, choreograf uruchomił ich do stóp po czubki palców rąk (między innymi wykorzystał i przekształcił charakterystyczny dramatyzm dłoni Edith Piaf znany z koncertów) budując napięcie raz z samych tylko dłoni, innym razem z kolan, stóp, z głowy, wreszcie z całego ciała. Zamknął w tych ciałach mnóstwo emocji, chwilami przerysowywał, drażnił. Cóż, Edith Piaf była bardzo zmysłowa, nadwrażliwa, ale zarazem do bólu fizyczna...

Żałuję, że za mało było w spektaklu piosenek Piaf. Naliczyłam ich może z pięć (...). Szkoda, piosenki niosły spektakl...

Nie ma tu szablonowej scenografii, nie ma francuskich kafejek, ulicy czy teatru jeden do jednego, to znaczy one są, ale w gestach, w kostiumie. 
Jest światło i cień, na którym wyróżnia się czerwona sukienka dziewczynki, małej Edith, czerwono nos klowna, wreszcie czerwone róże, która gubią płatki, tak jak gubiło kolejne lata życie Edith. Wspomniałam o gestach. Bardzo zgrabnie, jakby w kilku słowach, pokazano epizod ślepoty pieśniarki z wczesnego dzieciństwa, epizod cyrkowy, późniejsze uliczne występy. Niezwykle dramatyczne i mocne były „przebitki” Edith pogrążonej w rozpaczy po śmierci ukochanego Marcela. Wszelkich niuansów psychologicznych trzeba było uważnie wypatrywać przede wszystkim w tańcu.

Solistki (było kilka Edith) znakomicie pokazały duchowe stany artystki, coś kompletnie innego od scenicznego wizerunku, chociaż Edith śpiewała dokładnie to, co czuła: załamanie, rozdarcie, miłość szaleństwo, samotność. Na scenie była genialna. Tyle tylko, że z tymi stanami trzeba było sobie radzić, gdy światła zgasły...Pod koniec życia Edith znalazła siłę, by śpiewać „Non, je ne regrette rien”, „Nie żałuję niczego”.

Ja żałuję, że za mało było w spektaklu piosenek Piaf. Naliczyłam ich może z pięć, w tym dwie mniej znane. Szkoda, piosenki niosły spektakl, niemal podrywały z fotela, chciałoby się posłuchać ich więcej, w końcu to o Piaf chodziło. Chwilami można było zapomnieć, że bohaterką jest Edith, zwłaszcza, gdy z głośników płynęła, też cudna, muzyka Brela, Faure, Satie, Ravela, Poulenc’a. A przecież Edith Piaf cała była piosenką, swoją piosenką...

W Niemczech zainstalowano sygnalizację drogową bez zielonego światła. Ma sprawić, że będzie bezpiecznie