Tata, mama i siostra zagadka - trzy minipowieści noblistki z 2022 roku. Recenzja Jarosława Reszki

Specyficzna to literatura - i specyficznie piękna. Autorka jest córką ubogich normandzkich wieśniaków, którzy po pierwszej wojnie światowej porzucili wieś w poszukiwaniu lepszego jutra i zostali robotnikami wielkoprzemysłowymi. Właśnie w fabryce się poznali. Ona rzucała się w oczy dzięki nietuzinkowej urodzie i silnej osobowości. On, dzięki służbie w armii i wojnie, poznał trochę świata i wyróżniał się na tle swoich kolegów. Naprawdę jednak pozostał nieskomplikowanym człowiekiem, ale niezwykle pracowitym i upartym.

Po ślubie rodzice Annie w normandzkim miasteczku założyli sklep z kawiarnią i prowadzili go wspólnie aż do śmierci ojca w latach sześćdziesiątych. Potem, do emerytury, interes prowadziła sama matka, by pod koniec życia najpierw przenieść się do córki na przedmieścia Paryża, a potem wrócić w rodzinne strony, gdy okazało się, że nie może się odnaleźć w nowym miejscu.
Ojciec Annie urodził się w 1899 roku, matka zmarła w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku - i to są ramy czasowe „Bliskich”. O swojej rodzinie z punktu widzenia ojca Ernaux napisała w 1983 roku w „Miejscu”. Gdy zaś zmarła jej matka, pisarka zdecydował się pokazać jeszcze raz losy swej rodziny, lecz opowiedziane z perspektywy matki. Tak powstała „Pewna kobieta”, wydana we Francji w 1987 roku.

Dużo wody upłynęło w Sekwanie, zanim Ernaux trzeci raz podeszła do losów swej rodziny. W 2011 roku w księgarniach pojawiła się „Druga córka”, w której tytułowa bohaterka, czyli sama autorka, usiłuje przeniknąć tajemnice pierwsze córki swoich rodziców, której nigdy nie poznała. Druga córka urodziła się bowiem już po śmierci pierwszej, która jako sześciolatka zmarła na dyfteryt. Polski czytelnik dostał więc w jednym pakiecie nietypową sagę rodzinną, rozciągniętą na blisko 90 lat i pisaną przez lat blisko trzydzieści.

Zapyta ktoś, co może być ciekawego w opowieściach o życiu prostych, zwykłych ludzi dawno temu w prowincjonalnej Normandii. Jedyną odpowiedzią jest zaproszenie do rozpoczęcia tej czytelniczej przygody. Annie Ernaux okazuje się bowiem mistrzynią leniwie płynącej, lecz wyjątkowo plastycznej narracji i wyśmienitą analityczką ludzkich ambicji i zachowań. Dzięki temu w trzech odsłonach dostajemy opowieść o bohaterach, którzy przez całe życie walczyli o szacunek i awans społeczny - niestety z częściowym jedynie powodzeniem.

Annie Ernaux, Bliscy, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2022.