Rozpoczyna się bydgoski Festiwal Prapremier Azyl

Koronawirus spowodował, że świat nie jest już ten sam. Zmieniło się nasze życie, zmienić musiała się też dotychczasowa formuła bydgoskiego Festiwalu Prapremier. Jak przyznaje Łukasz Gajdzis, gdy zamknięto teatr, nikt nie wiedział, czy uda się do niego wrócić.

Zespołowi Teatru Polskiego w Bydgoszczy udało się jednak nie tylko wrócić, ale i otworzyć nowy sezon z przytupem - brawurową premierą „Amadeusza”, która zaangażowała nie tylko środowisko aktorskie, ale też muzyczne, tańczących statystów... - Towarzyszyło nam wiele szczęścia - stwierdza Łukasz Gajdzis, reżyser tegoż spektaklu.

Teraz szczęście przyda się przy kolejnym wyzwaniu - już w niedzielę, 27 września, po raz 19. rozpoczyna się Festiwal Prapremier.

- Kiedy zapadała decyzja, że jednak zawalczymy, by nie przerwać dotychczasowego 18-letniego cyklu festiwalu, wiedzieliśmy, że musimy zorganizować go tak, by nie było żadnego „wyłomu". Bo Prapremiery to istotne wydarzenie dla Bydgoszczy i teatru, myślę że w całej Polsce - mówił podczas zwołanej konferencji Gajdzis.

Formuła 19. Festiwalu Prapremier została więc skrojona pod wymiar niepewnych covidowskich czasów, w jakich przyszło nam żyć. Festiwalowe spektakle i wydarzenia towarzyszące rozłożone są w czasie - od 27 września do 14 listopada. Również tegoroczne hasło Prapremier jest prowokacją do refleksji nad sytuacją, w jakiej znalazł się świat - i każdy z nas - w obliczu pandemii Covid-19.

„Azyl”. Czasem schonienie staje się pułapką

„Azyl” - schronienie przed niebezpieczeństwem, które paradoksalnie stać się może więzieniem (jak np. nasze mieszkania w dobie kwarantanny).

- W każdym ze spektakli „Azyl” będzie interpretowany jako forma ucieczki „do” lub „z” miejsca schronienia, za każdym razem inaczej rozumianego - zapowiedział Łukasz Gajdzis, dodając, że w tym roku nie ma mowy o tym, by festiwal był konkursem z tego powodu, że sezon 2019/2020 został w połowie przerwany przez pandemię.

- Stwierdziliśmy, że tegoroczny festiwal może mieć formę spotkania, zwłaszcza że widzowie chcą przyjść do teatru jesienią. Stąd szybko pojawiła się myśl, że powinny być to spektakle mistrzowskie. Takie, których wypowiedź historia współczesnego teatru zauważy bądź już zauważyła - wyjaśnia Łukasz Gajdzis.

Mistrz Lupa po raz pierwszy w dziejach Festiwalu Prapremier

I tak oto na mocne otwarcie (27.09.) po raz pierwszy w historii Festiwalu Prapremier gościć będzie jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych, ale też scenograf, grafik, dramaturg, tłumacz, pedagog Krystian Lupa, który przybędzie z niemal 6-godzinnym spektaklem „Capri - wyspa uciekinierów” Teatru Powszechnego w Warszawie.

- Krystian Lupa jest artystą totalnym, niemieszczącym się w żadnych kategoriach. Mistrz Lupa w „Capri” znakomicie interpretuje i w pewnym sensie kompromituje to, co obecnie dzieje się na scenie politycznej i w nas, społeczeństwie. Na ile naród może być ucieczką, poszukiwaniem spokoju - mówi o spektaklu Gajdzis, oczywiście w kontekście „Azylu”. Kto jest zainteresowany, powinien jak najszybciej zajrzeć tutaj - w czwartek zwolniło się kilka ostatnich miejsc na spektakl.

Wybitne twórczynie znane na bydgoskiej scenie

Na festiwal powrócą też dobrze znani bydgoskiej publiczności twórcy, jak np. Agata Duda-Gracz, która dwa lata temu na Prapremierach podbiła serca widzów spektaklem „Będzie pani zadowolona”. Tym razem twórczyni 18 listopada przyjedzie do Bydgoszczy ze sztuką „Ja jestem Hamlet” Teatru Nowego z Poznania, którą nie tylko wyreżyserowała, ale też napisała do niej tekst, stworzyła scenografię i kostiumy.

- To, jak postrzega obecną rzeczywistość, Agata Dudy-Gracz przedstawia przez pryzmat swego najbliższego środowiska. Spektakl opowiada o zespole teatralnym, który przymierza się do zagrania Hamleta. Agata Duda-Gracz błyskotliwie przygląda się teatrowi, który jest dla niej swego rodzaju domem, ale też ciekawie przedstawia perspektywę chęci ucieczki z tego azylu - wyjaśniała podczas konferencji prasowej dramaturżka TPB Daria Sobik.

W programie Prapremier 2020 także spektakl, który jeszcze nie powstał, bo jego premiera odbędzie się 24 października w Teatrze Galeria Studio w Warszawie. Mowa o nowej sztuce Anny Smolar (laureatki Grand Prix Festiwalu Prapremier 2019 za spektakl „Kowboje”), która zainspirowała się powieścią „Koniec z Eddym” Édouarda Louisa. To opowieść o młodym chłopaku, pochodzącym z robotniczej rodziny, który czuje się inny od rówieśników, nie jest akceptowany ani przez rodzinę, ani przez społeczność miasteczka. Ucieka więc do Paryża - nowej dla niego rzeczywistości, w której odkrywa swoją seksualność i próbuje zerwać ze swymi korzeniami. - Reżyserka bierze na warsztat autobiograficzną historię Édouarda Louisa, ale dotyka aktualnego w Polsce tematu gender, który obecnie odmieniany jest chyba przez wszystkie przypadki - zauważa Łukasz Gajdzis.

Pokaz pracy na spektaklem, premiera w przyszłym roku

Czwarta festiwalowa propozycja (14 listopada) nie będzie miała formy spektaklu, lecz czytania performatywnego tekstu Łukasz Chotkowskiego. - To będzie pokaz pracy, jaki miał miejsce w naszym teatrze przy spektaklu „Bergman” Mai Kleczewskiej. Próby przerwała pandemia, dlatego premiera odbędzie się w przyszłym roku - wyjaśnia Daria Sobik.

Spektakl „Bergman” to koprodukcja Teatru Polskiego w Bydgoszczy i Teatru Powszechnego w Warszawie. Z bydgoskiego zespołu aktorów wystąpią: Dagmara Mrowiec-Matuszak i Małgorzata Witkowska.

- Bardzo chcieliśmy i na to czekaliśmy, żeby do naszego teatru wróciła Maja, która na bydgoskiej scenie tworzyła bardzo ciekawe spektakle. Myślę, że będzie to interesujący powrót - dodaje Łukasz Gajdzis.

W teatrze projekcje na żywo z zagranicznych scen

Festiwal Prapremier 2020 zachowuje swój międzynarodowy wymiar, mimo że z powodu obostrzeń związanych z Covid-19 przyjazd zagranicznych zespołów jest po prostu niemożliwy. Dlatego TPB, jako organizator festiwalu, po raz pierwszy postanawia sięgnąć po rozwiązanie sprawdzone już przez świat teatrów operowych (praktykowane m.in. przez Metropolitan Opera) - czyli projekcje na żywo. To oznacza, że zagraniczne spektakle będą grane na żywo - kolejno na scenach w Rydze oraz Monachium - i transmitowane w czasie rzeczywistym na dużej scenie TPB.

- Zaczynamy (24 października) łotewskim spektaklem „Srebrny płyn” Teatru Dailes w Rydze. Spektakl opowiada o rodzinie, która jest skonfliktowana przez różnice światopoglądowe i polityczne. W sztuce podejmowany jest temat zapobiegania przemocy domowej wobec kobiet, więc to znów temat aktualnej w Polsce dyskusji o konwencji antyprzemocowej - podkreśliła Daria Sobik.

Drugi zagraniczny spektakl „Susn”, wyreżyserowany przez znanego w świecie Thomasa Ostermeiera, dotyka z kolei strefy religijności. Azyl w aspekcie wiary staje się paradoksem - z jednej strony daje schronienie, a z drugiej - narzucenie pewnych norm moralnych sprawia, że chce się z tego azylu uciec. Publiczność jest świadkiem spowiedzi tytułowej bohaterki spektaklu, młodej dziewczyny, która przechodzi wewnętrzną rewolucję, stwierdzając, że "nie można żyć w społeczności, gdzie tylko wiara ustanawia granice człowieczeństwa", ale po latach na nowo wraca do kościoła i Boga.

Obraz kwarantanny w mieście z lotu drona

Podczas tegorocznego Festiwalu Prapremier z oczywistych względów nie będzie bankietów ani spotkań. Wydarzeniami towarzyszącymi będzie prezentowana w górnym foyer wystawa Adriana Wykrota, na której zobaczymy zdjęcia i wideo wykonane 15.03-29.03.2020 w czasie tzw. powszechnej społecznej kwarantanny, kiedy to zwykle zatłoczone miejsca wyglądały jak wymarłe.

- Najlepiej czuję się w fotografowaniu ludzi, ich historii. W tym przypadku, w pewnym sensie ze strachu oraz ze zdrowego rozsądku, nie robiłem tego. Postanowiłem poszukać innych metod opowiadania – zdjęcia z drona, krótkie filmy, czy wykorzystanie remiksu fotografii znalezionych w internecie, po części pozwoliło mi zapisać ten czas - napisał we wstępie do wystawy uznany fotograf dokumentalista Adrian Wykrota.

Prapremierom towarzyszyć będą też dwa cykle warsztatowe:

Warsztaty OPEN/CLOSE (dramaturgiczne i z emisji głosu, zajęcia w małych grrupach dla osób w wieku 16+), których efektem końcowym będzie nagranie tekstów w formie podcastów i udostępnienie ich w mediach społecznościowych. Przez trzy miesiące wolontariusze Festiwalu Prapremier oraz wszyscy chętni będą mogli tworzyć też galerie online, które z kolei będą efektem warsztatów performersko-fotograficznych w przestrzeni miasta.

O bilety na spektakle Prapremier, które odbywają się w reżimie sanitarnym, należy pytać w kasie TPB, czynnej od środy do piątku 14.00-18.00 oraz godzinę przed spektaklem ([email protected], tel.: 52 339 78 18, 885 60 70 90) lub sprawdzać ich dostępność na www.teatrpolski.pl - w zakładce "kup bilet". Bieżące informacje na stronie festiwalprapremier.pl.