Te choroby dziedziczymy po rodzicach! Sprawdź czego się spodziewać nie tylko na starość

Zobacz wideo: Akcyza na alkohol i papierosy w górę

W powszechnych rozmowach przyjęło się często powtarzać stwierdzenia typy: „Wyglądasz jak Twój ojciec” albo „Oczy masz po matce”. I faktycznie tak jest. W praktyce wszystkie cechy fizyczne, jakie mamy potencjalnie, stanowią kombinację tego, co przekazali nam nasi rodzice, a im nasi dziadkowie. Dlatego też wiele wyraźnych cech zewnętrznych sprawia, że wyglądamy jak jedno z naszych rodziców (lub trochę jak każde z osobna). Jednak okazuje się, że nie tylko cechy fizyczne są dziedziczone. Również wiele predyspozycji umysłowych i psychicznych jest „uzyskanych” drogą biologiczną. Niestety, podobnie jest z chorobami... czy też raczej tendencjami, predyspozycjami do zapadnięcia na określone schorzenia.

Dziedziczenie chorób jest powiązane bezpośrednio z chromosomami. Tych mamy 23 pary i dziedziczymy je od obojga rodziców. Mutacje pojedynczych genów mogą oznaczać konkretne schorzenia, choć niektóre są uznawane za recesywne i nie zawsze ujawniają się w danym pokoleniu. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby ujawniły się później, np. u wnuków. Dlatego też warto zwrócić uwagę na to, z jakimi chorobami borykali się dziadkowie, nawet wtedy, gdy nasi rodzice nie mieli z nimi problemów. Okazuje się, że czasem my możemy wciąż być na nie narażeni.

Rodzice mogą nie mieć żadnych problemów natury genetycznej, a ich dziecko wciąż może urodzić się chore lub osłabione. Ma na to wpływ wiele czynników, w tym prowadzenie ciąży. Nie bez przyczyny podkreśla się, że alkohol, papierosy i wiele innych używek nie może być dostarczanych organizmowi w trakcie ciąży. Dlaczego? Przede wszystkim są to tzw. teratogeny, czyli czynniki szkodliwe, które w pierwszym trymestrze ciąży mogą wywołać u dziecka poważne zaburzenia, a czasem i śmiertelne choroby.

W tym miejscy warto wspomnieć o schorzeniach, które przede wszystkim pojawiają się w przypadku chłopców. Mowa tu o chorobach, które są sprzężone z chromosomem X i mają charakter recesywny. W związku z tym, że chromosomy płci u chłopców to XY, istnieje większe ryzyko, że jedyny X uzyskany od matki oznaczać będzie chorobę. W przypadku dziewczynek, jeśli ojciec był zdrowy, a matka przekaże chromosom X z chorobą recesywną, dziewczynka nie będzie chora, choć będzie mogła przekazać chorobę (np. daltonizm) swojemu dziecku (zwłaszcza synowi). Wśród często dziedziczonych w ten sposób chorób, które częściej występują u chłopców, warto wskazać m.in. hemofilię A i B, a także i dystrofię mięśniową Duchenne'a.

Oczywiście, nie każde choroby związane z chromosomami płci dotyczą głównie chłopców. Jeśli schorzenie ma dominujące sprzężenie z chromosomem X, ryzyko zachorowania będzie takie samo zarówno u dziewczynek, jak i u chłopców. Częściej jednak to mężczyźni mają cięższy ich przebieg (zwłaszcza, jeśli dziewczynki drugi chromosom mają wolny od złej mutacji). W ten sposób są dziedziczone takie schorzenia jak: zespół Retta, krzywica hipofosfatemiczna, zespół Blocha-Sulzbergera.

W naszych genach są zapisane informacje, których dotąd nawet nie uwzględnialiśmy. Według badaczy dziedziczone może być to, jak będziemy się poruszać, jaką pozycję przyjmiemy w trakcie snu, a także to, czy będziemy mieć problem z bezsennością. Według ekspertów predyspozycje do poważnych chorób mają osoby, u których w rodzinie można było znaleźć przypadki cukrzycy, otyłości oraz nadciśnienia. Podobnie jest z żylakami, znamionami oraz ryzykiem zachorowania na określone typy nowotworów. Nie bez znaczenia oczywiście jest również nasz styl życia. Jeśli ktoś niewłaściwie dba (a raczej w ogóle nie dba) o zdrowie, może zwiększyć ryzyko zachorowania np. na raka płuc. Wynika to z faktu, że szacunkowo geny determinują wyłącznie 50 procent cech człowieka.

Ten typ nowotworów wbrew pozorom nie jest tak często dziedziczony po linii żeńskiej. Okazuje się bowiem, że wiele kobiet „otrzymuje” raka piersi od ojca. Odpowiadają za to dwie mutacje genowe: BRCA1 oraz BRCA2. U mężczyzn nie powoduje on jednak raka piersi, ale dotyczy on trzustki lub też prostaty.

Obecnie coraz większym problemem staje się cukrzyca. Problem ten staje się dotkliwy również dla dzieci i młodzieży, a predyspozycje do zachorowania dotyczą równo obu płci. Dlaczego? W połowie przypadku, jeśli jeden rodzic ma cukrzycę, będzie ryzyko, że schorzenie wystąpi także u dziecka.

Odwrotna sytuacja jest z kolei w przypadku łysienia typu męskiego. Tego typu problem jest dziedziczony po matce na chromosomie X. Tu jednak warto zaznaczyć, że problem ten jest również związany ze stylem życia, zwłaszcza z odżywianiem się w nieprawidłowy sposób.

Co z tolerancją laktozy, a raczej jej brakiem? Badania wykazały, że defekt metaboliczny odpowiedzialny za nietolerancję tego składnika pokarmowego może mieć uwarunkowanie genetyczne. Organizm nie produkuje laktazy, która rozkłada laktozę. Za ten stan odpowiada przede wszystkim dziedziczony recesywnie gen LCT.

Jak podkreślają badacze, niezdrowe żywienie nie jest wyłączną przyczyną wysokiego poziomu cholesterolu, choć bez wątpienia ma istotne znaczenie. W badaniach udowodnili oni, że mutacja genetyczna i obecność genu LDLR może sprzyjać pojawianiu się chorób genetycznych związanych z wysokim cholesterolem. W efekcie mamy większe ryzyko na zachorowanie np. na zawał serca lub udar mózgu. Wspomniany gen odpowiada bowiem za nieprawidłowe metabolizowanie cholesterolu, który przez to łatwiej gromadzi się w naszych żyłach.

Warto jeszcze wymienić kilka chorób pojawiających się po przodkach. Są to:

1. Achondroplazja - karłowatość;
2. Choroba Huntingtona -zanikanie komórek nerwowych w części obszarów mózgu;
3. Choroba von Willebranda - skaza krwotoczna i wylewy do stawów oraz mięśni;
4. Fenyloketonuria - zaburzenie metabolizmu określonego aminokwasu;
5. Hemofilia - problemy z krzepnięciem krwi;
6. Mukowiscydoza - dziedziczona niezależnie od płci. Polega na tym, że zwiększa się ryzyko bezpłodności, infekcji, cukrzycy i różnego rodzaju problemów z trzustką;
7. Nerwiakowłókniakowatość - plamy na skórze i guzki podskórne, które prowadzą do rozwoju nowotworów;
8. Sferocytoza wrodzona - patologia krwinek czerwonych, które ulegają częstemu niszczeniu, co prowadzi do zaburzeń narządów słuchu, wzroku oraz dotyku;
9. Ślepota na barwy - dotyczy w szczególności mężczyzn;
10. Wielotorbielowatość nerek - dotyczy aż 1 na 400 urodzeń;
11. Zespół Marfana - choroba ta obejmuje układ kostny, oczy oraz układ krążenia. Objawia się w większym wzroście i poszerzeniu tętnic.