Istotnego powodu pożegnań z bronią upatruje się w tym, że na początku roku zaczęły obowiązywać korzystne warunki przejścia na emeryturę dla „dziadków” z najdłuższym stażem.
„Dziadków”… Policjant z 25-letnim stażem to przecież najczęściej facet przed pięćdziesiątką, a więc w wieku, w którym raczej nie znika się jeszcze na dobre z rynku pracy. Podejrzewam, że przynajmniej połowa świeżo upieczonych „dziadków” na emeryturze ma już upatrzoną fuchę i niekoniecznie musi to być agencja ochrony czy portiernia.
Co zatem musiałoby się stać, by „dziadek” został na służbie, a nie uciekał na emeryturę? Pierwszym warunkiem jest oczywiście grubszy portfel. Policjanci umieją liczyć i jeśli emerytura plus zaklepana fucha dadzą w sumie sporo więcej, niż dalsza służba, to takiego „dziadka” nie przekona się, by dłużej nadstawiał głowę w policyjnej czapce.
Mam jednak wrażenie, że niewiele mniej waży inny argument. Zabrzmi to górnolotnie, ale chodzi mi o szacunek dla pracy policjanta. Po przemianie Milicji Obywatelskiej w Policję sporo czasu zajęło wymazywanie z głów Polaków wizerunku stróża prawa jako tępego biurokraty z nadwagą, pałka przy pasku i raportówka na ramieniu. A nawet gdy ten wizerunek udało się zmienić, to pod względem prestiżu zawód policjanta nigdy nie zbliżył się do pierwszej dziesiątki najbardziej poważanych zawodów w Polsce. W oko wpadła mi niedawno napisana w 2010 roku przez trzech naukowców z Polskiej Akademii Nauk rozprawa pt. „Prestiż zawodów w obliczu zmian społecznych: 1958-2008”. Znajduje się w niej tabela średnich znormalizowanych ocen prestiżu zawodów w latach 1991-2008. Wynika z niej, że prestiż policjanta pomiędzy rokiem 1991 a 2008 wzrósł z 58 do 63 punktów (w 100-punktowej skali, na której maksimum przyznaje się zawodowi wskazywanemu jako budzący największe zaufanie), co dawało mu w 2008 roku 20. miejsce pośród 40 badanych zawodów.
Jak wypadły inne zawody mundurowe? Lepiej. Strażak w 2008 roku sytuował się na drugim miejscu, zaledwie o punkt niżej od profesora uniwersytetu. Żołnierz, oficer zawodowy, zajmował 12. pozycję, o sześć punktów przed policjantem.
Ostatnie lata nie wpłynęły na poprawę społecznego odbioru policjantów. Przeciwnie - w rankingu najbardziej poważanych zawodów wśród Polaków w 2022 r., który na podstawie własnego badania sporządziła agencja SW Research, wzięto pod uwagę 34 zawody. W tym zestawieniu strażak jest już numerem jeden w Polsce, podczas gdy profesor spadł na piąte miejsce, za ratownika medycznego, lekarza i pielęgniarkę.
Spośród zawodów mundurowych znacznie awansował żołnierz zawodowy w randzie kapitana, który teraz okupuje 11. pozycję. A policjant niestety odnotował zjazd. W 2022 r. znalazł się 23. pozycji. Tylko 42 proc. respondentów odpowiedziało, że darzy ten zawód dużym lub bardzo dużym zaufaniem. Na pociechę policjantom dodam, że i tak są oczko wyżej niż dziennikarze i siedem oczek przed posłami na Sejm. Przedostatni na liście jest działacz partii politycznej, ostatni zaś… influencer.
Skąd ten spadek zaufania? Policjant stał się ofiarą wojny polsko-polskiej. Atak opozycji skierowany jest przede wszystkim na komendanta głównego, ale żeby pokazać, że ryba już zdążyła zepsuć się od głowy, po głowie dostają też funkcjonariusze pośledniej rangi. Jest to, moim zdaniem, także ważny powód tego, że 50-letni „dziadkowie” żegnają się ze służbą.
