Pancerniak z Bydgoszczy aby nie za długo czekał na ochronę państwa?

O życiu i dokonaniach majora Kramera, przed śmiercią w 1937 roku kwatermistrza 8. Batalionu Piechoty, stacjonującego w koszarach przy ul. Artyleryjskiej w Bydgoszczy, wiadomo niewiele. Na internetowym forum stowarzyszenia „Łuczniczka” znaleźć można taki oto zapisek:

„W 1918 r. jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego. Początkowo pełnił funkcję dowódcy plutonu w 16 p.p. w Tarnowie, a następnie został przeniesiony do stacji zbornej koni W.P. w Tarnowie, gdzie był zastępcą dowódcy stacji. W lutym 1920 r. odkomenderowano go do Szkoły Samochodowej w Warszawie i to właśnie z tą formacją był związany najdłużej. W okresie wojny polsko-bolszewickiej działał jako dowódca kolumny samochodowej w II i III Armii. Po zakończeniu działań zbrojnych pracował m.in. w 8. Dywizjonie Samochodowym oraz 6. Dywizjonie Samochodowym. Został odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. Zmarł w 1937 r.”.

Na archiwalnym zdjęciu, które krąży po internecie, widzimy kadr z pogrzebu majora. Kondukt przemierzał ulice Bydgoszczy, a uczestniczący w nim towarzysze broni Tadeusza Kramera, prężąc się w lukach, paradowali w tankietkach TK-3. To naprawdę wzruszający, bo tchnący autentycznym patriotyzmem obrazek.

Ciekawe też są kieszonkowe czołgi, z których honory zmarłemu oddaje ich załoga. „TK-3 - polska tankietka z czasów dwudziestolecia międzywojennego. Obok czołgu 7TP była podstawową bronią polskich sił pancernych. Konstrukcyjnie oparta była na angielskiej tankietce Carden-Loyd. Seryjna produkcja tych pojazdów odbywała się w fabryce Ursus w Czechowicach pod Warszawą. W latach 1931-1933 powstało około 300 tych wozów” - podaje Wikipedia.

Około 300 tankietek TK-3 powstało, zanim rozpoczęto produkcję polskiej modernizacji tego sprzętu - tankietki TKS. Tankietek ulepszonego modelu wyprodukowano też około 300 egzemplarzy. Do dziś zachowały się ponoć tylko cztery, w tym trzy w Polsce. Informacji na temat liczby zachowanych egzemplarzy poprzedniczki tankietki TKS nie znalazłem.

Zmierzam do tego, że grób majora Kramera nie jest ważny wyłącznie jako symbol pamięci o weteranie walk o niepodległość Polski. Unikatowość tej mogiły polega na tym, że częściowo utworzono ją z… elementów tankietki. Oryginalnie ogrodzenie wokół grobu wykonano z ogniw jej gąsienicy. Te same elementy wykorzystano w pokaźnym krzyżu nad kamienną tablicą nagrobną. Elementem krzyża stało się też… koło napędowe TK-3. Drugiej takiej mogiły próżno chyba szukać w całej Rzeczypospolitej. Byłaby prawdziwą perełką, gdyby mniej więcej osiem lat temu prawdopodobnie złomiarze nie ukradli niezwykłego ogrodzenia.

Społecznicy z „Łuczniczki” w kolejnym kroku planują restaurację grobu. Zachodzę w głowę, jak tego dokonają. Skąd wezmą gąsienice przedwojennej tankietki, by odtworzyć ogrodzenie? Nawet odlanie nowych ogniw, na podobieństwo oryginalnych, wydaje się trudnym wyzwaniem.

Jest też drugie pytanie, które ciśnie mi się do głowy. Instytut Pamięci Narodowej w tym roku obchodzić będzie ćwierćwiecze istnienia. Delegatura IPN w Bydgoszczy istnieje od 2001 roku. Grabież elementów grobu majora Kramera została nagłośniona w mediach w 2015 roku. Od tamtej pory pisano o tym przynajmniej kilkakrotnie.

Dlaczego dopiero teraz grób ten został otoczony opieka państwa i dlaczego w mieście będącym siedzibą delegatury IPN musiała się o to postarać organizacja społeczna?