Zaledwie parę dziś zostało w powszechnej świadomości nazwisk, które w międzywojennym dwudziestoleciu związane były z rozkwitem sceny dramatycznej polskiej. Wielu pamięta Leona Schillera, Ludwika Solskiego, Jerzego Szaniawskiego. Także i dziś nazwisko Juliusz Osterwa jest dość dobrze znane.
Fircyk i... Orlę
Do Bydgoszczy Juliusz Osterwa przyjechał w pełni swoich sił aktorskich i scenicznej sławy, by wystąpić 14-18 czerwca 1924 roku gościnnie w Teatrze Miejskim.
Trzy razy zagrał tytułowego Fircyka w znanej i lubianej, acz archaicznej już wówczas oświeceniowej komedii „Fircyk w zalotach” Franciszka Zabłockiego, a dwukrotnie wystąpił w roli tytułowej w dramacie francuskiego pisarza Edmonda Rostanda pt. „Orlę”.
Osterwa jest najbardziej rasowym, polskiem aktorem. To widać we wszystkich jego rolach. - „Dziennik Bydgoski”
„W Teatrze Miejskim święto wielkie! - pisał z uniesieniem już po pierwszym występie Osterwy w Bydgoszczy reporter „Dziennika Bydgoskiego” podpisujący się J.K. - Duch prawdziwej twórczości literackiej i aktorskiej występami gościnnemi Juljusza Osterwy zaprosił nas na uroczyste, artystyczne gody (…) Ożywiło się choć na moment zaspane zwykle pod względem teatralnym miasto nasze i śpieszy tłumnie każdego wieczora oglądać i podziwiać świetną, genjalną grę Juljusza Osterwy, tego rzeczywistego Koryfeusza wielkiej, natchnionej gry aktorskiej (…) Osterwa jest najbardziej rasowym, polskim aktorem. We wszystkich jego wielkich rolach przebija specjalny polski styl gry aktorskiej. Wrodzona mu miękkość i słodycz duszy polskiej uzdalnia go w połączeniu z intuicją, instynktem i refleksją autorską do tak subtelnego cieniowania i stopniowania odtwarzanych stanów wewnętrznych, do jakiego w pokoleniu dzisiejszych żyjących aktorów prawie nikt nie dochodzi”.
Nic dziwnego, że po tak entuzjastycznej recenzji przez pięć kolejnych wieczorów bydgoski teatr był wypełniony do ostatniego miejsca, a po każdym przedstawieniu rozlegały się „szalone, frenetyczne oklaski” - jak pisała prasa, zaś na bydgoską scenę, tak jak wszędzie w kraju, leciały wiązanki kwiatów.
Teczka osobowa
Juliusz Osterwa
Juliusz Osterwa nazywał się Julian Maluszek, pochodził z Krakowa. Pseudonim przybrał za namową kolegi, słynnego reżysera i krytyka teatralnego, Leona Schillera. W 1905 roku, jako 20-latek, zadebiutował na scenie w teatrze prowadzonym przez Ludwika Solskiego, szybko zdobywając znaczącą popularność. W okresie międzywojennym stworzył własny teatr - laboratorium „Reduta”. Siedzibą teatru było Wilno, ale Osterwa z zespołem objeżdżał całą Polskę. Po II wojnie Juliusz Osterwa został rektorem Państwowej Szkoły Dramatycznej w Krakowie. Zmarł w 1947 roku.
