Jak kochaja się i jak polują ludzie i zwierzęta?

Adam Rutherford jest brytyjskim naukowcem genetykiem, lecz przede wszystkim znanym popularyzatorem nauki. Rozgłos przyniosło mu przede wszystkim Radio BBC 4, na którym to kanale od 2013 r. prowadzi program „Inside Science”. Występuje też w telewizji i jest autorem siedmiu książek.

W polskim przekładzie ukazała się przedostatnia książka Rutherforda - „Księga ludzi”, której zawartość lepiej wyjaśnia podtytuł: „Opowieść o tym, jak staliśmy się nami”. W niezbyt obszernej formie autor pokusił się w niej o przedstawienie najnowszych odkryć nauki w zakresie rozwoju życia na ziemi - ze szczególnym uwzględnieniem człowieka widzianego na tle zwierząt. Rutherford, wielki admirator Karola Darwina, stara się pokazać, że z jednej strony ewidentne są dowody na nasze pokrewieństwo. Z drugiej zaś strony - niektóre osiągnięcia człowieka słusznie pozwalają nam uważać się za przedstawicieli istot niezwykłych, szczególnie dobrze rozwiniętych na drodze ewolucji.

Autor, specjalista od genetyki, ma też szczególnie wiele do powiedzenia na ten temat, jako że zdobycze tej nauki w ostatnich latach pozwoliły lepiej przyjrzeć się podobieństwom i różnicom pomiędzy współczesnym człowiekiem i naszymi przodkami sprzed setek i dziesiątek tysięcy lat, których resztki zostały odnalezione na wielu kontynentach, głównie w Afryce.

„Księga ludzi” to jednak przede wszystkim mnóstwo interesujących przykładów zachowania różnych gatunków zwierząt, które nie tylko przypominają ludzkie zachowania, ale też my, ludzie, skłonni jesteśmy te zachowania uważać za właściwe wyłącznie nam samym. Adam Rutherford opisuje m.in. jak niektóre zwierzęta potrafią korzystać z narzędzi, a nawet narzędzia wytwarzać. Dużo uwagi autor poświęca seksowi. W rozdziałach na ten temat dowiadujemy się, że w świecie zwierząt znaleźć można przykład erotycznych praktyk homoseksualnych. Są też zwierzęta uprawiające seks nie tylko w celach prokreacyjnych, lecz prawdopodobnie dla przyjemności. I to znacznie częściej niż ludzie. Szympansy karłowate uprawiają różne odmiany seksu średnio co dwie godziny, podczas gdy samice tego gatunku rodzą potomka mniej więcej raz na pięć lat.

Niezwykle interesujące są także zachowania ptaków drapieżnych - kani czarnej, kani złotawej i sokoła brunatnego - żyjących w australijskim buszu. Ptaki te podczas pożaru porywają z pożogi płonące patyki, przenoszą je i porzucają na pobliskich terenach nieogarniętych przez ogień. W ten sposób tworzą nowe ogniska pożaru. Po co? By łatwiej zdobywać pożywienie. Kiedy bowiem trawa zajmie się ogniem, drobne zwierzęta rozpoczynają paniczną ewakuację z płonącego piekła. A wtedy stają się łupem wyczekujących na gałęziach sprawców pożaru.

Adam Rutherford, Księga ludzi. Opowieść o tym, jak staliśmy się nami, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2019.