Zobacz wideo: Rok 2023 w Bydgoszczy został ogłoszony rokiem Andrzeja Szwalbego
Niezwykłą okazję do zwiedzania mieli ci, którzy zdążyli zapisać się na wizytę w Izbie Pamięci Oddziału Zewnętrznego Aresztu Śledczego w bydgoskim Fordonie. Wszystko z okazji obchodów Święta Tradycji Służby Więziennej które odbyły się 8 lutego. Współorganizatorem wydarzenia było Stowarzyszenie Miłośników Starego Fordonu, a zapraszał na nie Damian Amon Rączka.
Izba Pamięci ma przywracać pamięć o kobietach z Podziemia Niepodległościowego więzionym w latach 1945-1956 w fordońskiej jednostce penitencjarnej. Ponad 900 kobiet, walczących przez czas okupacji o wolną Polskę odbywało karę w fordońskim więzieniu. Komuniści jednak nie widzieli w nich bohaterek, a wrogów bolszewickiego systemu.
To Cię może też zainteresować
Wydarzeniu towarzyszyły dwie prelekcje, o historii więzienia w Fordonie którą przedstawił kpt. Marek Mikielewicz. Z kolei o najbardziej znanych osadzonych w okresie międzywojennym opowiedział Damiana Rączka.
Historia na wyciągnięcie ręki
Początki powstania budynku więzienia (obecnie budynek „B”) związane jest - jak informuje SW w Bydgoszczy - z włączeniem miasta Fordon do Prus w pierwszym zaborze z 1772 roku. W połowie XIX wieku Prusacy do istniejącego budynku dobudowano zabudowania gospodarcze i tak powstał dom karny, będący wówczas filią zakładu w Koronowie. W 1859 roku zakład rozbudowano tworząc dom karny dla 350-450 kobiet. Po wejściu polskich oddziałów wyzwoleńczych 20 stycznia 1920 roku budynki zakładu posłużyły wojsku jako koszary. Stan ten utrzymywał się do czerwca 1920 roku. Od 1 lipca 1920 roku, budynki więzienia w Fordonie znów stały się zakładem karnym dla kobiet funkcjonując tak przez całe dwudziestolecie międzywojenne. W 1920 roku osadzonych było w nim 15 więźniarek. W latach dwudziestych w Fordonie powstał oddział dla więźniarek politycznych. Fordońskie więzienie dla kobiet istniało do lat 80-tych XX wieku.
W fordońskim więzieniu przetrzymywano, m.in. gen. prof. dr hab. Elżbietę Zawacką „Zelmę”, „Sulicę”, „Zo” (1909-2009). Była żołnierzem Armii Krajowej, powstańcem warszawskim, emisariuszką Komendanta Głównego Związku Walki Zbrojnej do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, wieloletnim społecznikiem, inicjatorką powstania Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”. „Zo”. Stała się prawdziwą legendą kurierów w okupowanej Europie. Elżbieta Zawacka w fordońskim więzieniu odbywała wyrok od 1952 do 1953 r.
Ponadto kary za walkę o niepodległą Polskę odbyły tam, m.in. Anna Kozłowska-Jakubowska, Anna Borkiewicz z batalionu „Zośka”.
