Dziś mija 96 lat od wkroczenia do Bydgoszczy wojsk polskich po 148-letnim okresie panowania pruskiego

[break]
28 czerwca 1919 roku, po półrocznej niepewności, trapiącej polskich mieszkańców Bydgoszczy od chwili odrodzenia niepodległej Rzeczypospolitej, stało się jasne, że Bydgoszcz wróci po długich latach niewoli do Polski. Jednak wciąż nie było jasne, w jaki sposób i kiedy to się stanie. W mieście urzędowały niemieckie władze, stacjonował też wciąż liczny garnizon wojskowy.

Sztabowe narady

O konkretnych rozwiązaniach, dotyczących przejmowania Pomorza i północnej Wielkopolski z rąk niemieckich, zadecydować miały, wolą ententy, dalsze układy, już bezpośrednie, polsko-niemieckie. W założeniach miało się to stać najpóźniej w październiku 1919 roku. Nie udało się jednak uniknąć opóźnienia.

Niemcy starali się je odwlec jak najdłużej, licząc, że może coś jeszcze się zmieni w planach zwycięskich aliantów. Ponadto, według wersalskich ustaleń, układy musiały być ratyfikowane przez Reichstag. Ten zaś urządził sobie... letnie wakacje.

Do spotkania niemieckich i polskich sztabowców doszło ostatecznie w październiku 1919 roku w Berlinie. Tam w ciągu kilku dni ustalono szczegóły wycofywania się wojsk niemieckich i przejmowania poszczególnych miast i ziem przez wojska polskie. Końcowe ustalenia opublikowane zostały 23 października.

Dopiero tego dnia bydgoszczanie dowiedzieli się, że ich miasto ma przejść w ręce polskie 20 stycznia 1920 roku. Od tych dni dzieliły ich jeszcze niemal trzy miesiące, ale po okresie długiego wyczekiwania w niepewności wydawało się, że miną szybko.

Zniszczone dekoracje

Wojska polskie, zgodnie z umową berlińską, na tereny przyznane Polsce wkraczać miały stopniowo od 17 stycznia poczynając. Wszelkie ruchy wojsk i czynności administracyjne odbywać się miały wyłącznie w godzinach od 6 do 18. Pilnowano, by oddziały wojskowe nie mogły ze sobą się spotkać. Jeśli Niemcy opuścili jakieś miasto o godz. 8, to Polacy mieli prawo tam wejść najwcześniej o godz. 9.

W czasie przygotowań do opuszczenia Bydgoszczy, mimo stanowczego zakazu, wojska niemieckie starały się zdemontować i zabrać ze sobą jak najwięcej ekwipunku i urządzeń wojskowych. Do ostatniej chwili dochodziło do utarczek i złośliwości, m.in. w nocy z 17 na 18 stycznia przygotowane już częściowo na Starym Rynku dekoracje na powitanie wojsk polskich zostały przez Niemców zniszczone.

Godzina 10.40

Pierwszego dnia akcji przejmowania Pomorza i północnej Wielkopolski z rąk niemieckich wojska polskie weszły do Działdowa. 18 stycznia przejęły Lidzbark, Brodnicę i Toruń. Następnego dnia w bydgoskim ratuszu burmistrz Hugo Wolff przekazał oficjalnie władzę nad miastem komisarzowi generalnemu rządu polskiego, Janowi Maciaszkowi.

20 stycznia 1920 roku dokładnie o godz. 10.40 do miasta wkroczyły pierwsze oddziały wojskowe: 6. Pułk Strzelców Wielkopolskich, artyleria i formacje ułańskie. Kiedy dotarły na Stary Rynek, połączone chóry bydgoskie wykonały pieśń powitalną, po czym do żołnierzy przemówił Jan Biziel, przewodniczący Polskiej Rady Ludowej na miasto Bydgoszcz i przedmieścia. Bydgoszcz była już polska.

Rocznicowe obchody w Bydgoszczy

Dziś o godz. 13, po mszy w katedrze bydgoskiej, odbędzie się rekonstrukcja historyczna na Starym Rynku, odnoszącą się do wydarzeń z 1920 roku. O godz. 16 na barce Lemara otwarta zostanie okolicznościowa wystawa, a o 18 w katedrze - koncert „Kolędarium polskie”.