Bydgoszcz z 1920 roku opowiada o sobie kinem niemym i słuchowiskiem „Szepty rzeki”. Zobacz i posłuchaj w 101. rocznicę niepodległości miasta

Zobacz wideo: Co zrobić z choinką po świętach?

- Muzeum Legend Szyperskich „Barka Lemara” w Bydgoszczy zaprasza pod ferdekę, gdzie zaczyna działać pierwsza od wielu, wielu lat bydgoska „flobuda” (z gwary bydgoskiej to określenie taniego kina - przyp. red.)! - tak zaczyna się wpis na fanpage’u Barki „Lemara”, który przedstawia pierwszy w XXI wieku, wyprodukowany przez Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, film niemy pt. „Wieża kanclerza, czyli spisek karnawałowy”.

Jak na kino nieme przystało, w filmowej historii - a konkretnie opowieści o planie zburzenia Wieży Bismarcka, czyli pomnika zbudowanego w naszym mieście przez Niemców w czasie zaborów - nie brak zabawnych sytuacji.

Skąd pomysł, by na bydgoską historię spojrzeć dziś z przymrużeniem oka w takiej właśnie formie?

- Film kina niemego to kreatywna i zdrowa forma na przetrwanie trudnych czasów - odpowiada nam Adam Gajewski, kurator Dziedzictwa Lokalnego w MCK i kierownik Muzeum Legend Szyperskich Barka „Lemara”. Nasz rozmówca podkreśla, że początki kina mają też swoje bydgoskie korzenie.

- Sto lat temu w Bydgoszczy działały wytwórnie filmowe kina niemego, które zakładali często właściciele teatrów wodewilowych czy sal o działalności artystycznej. Najsilniejszą pozycję miała wytwórnia Polonia-Film, działająca w Bydgoszczy od 1920 do grudnia 1923 r. Podobno filmy tej wytwórni były pokazywane nawet w kinach skandynawskich, które przecież miały swoją gwiazdę filmową w postaci duńskiej aktorki Asty Nielsen, odpowiedniczki naszej Poli Negri - przytacza ciekawostkę Adam Gajewski.

- Myślę, że rok 1920 powinien o sobie opowiadać językiem kina niemego, które jest znakiem tamtej epoki. W zalewie współczesnego streamowania, wideoblogowania, gotowania może właśnie taki film będzie miał siłę przebicia? - pyta nieco retorycznie nasz rozmówca, zaznaczając jednak, że sam film nie powstał dla liczby wyświetleń, lecz frajdy tworzenia.

Akcja filmu „Wieża kanclerza, czyli spisek karnawałowy” toczy się w bydgoskim porcie w 1920 r. Wśród aktorów amatorów, którzy - trzeba przyznać - świetnie odegrali swoje role, prócz Adama Gajewskiego, zobaczymy rodzinną załogę Barki „Lemara”, czyli kapitana Jerzego Ratza i sterniczkę Martę Ratz, a także Danutę Ratz (poetka - konspiratorka) i Jerzego Ratza jako szypra. W spiskowca w mundurze admirała wcielił się także Korneliusz Korniluk, na co dzień sąsiad państwa Ratz.

Planem filmowym jest „Lemara” (wnętrza jej ładowni). Dawną zabudowę Starego Rynku i pobliskich ulic widzimy w filmie dzięki makiecie, jaką na 100-lecie powrotu Bydgoszczy do Macierzy zbudował Maciej Bakalarczyk, menedżer Starego Miasta i Śródmieścia.

- Jestem bardzo wdzięczny Maciejowi Bakalarczykowi i „Podwórku Tajemnic”, że udostępnili nam makietę, którą sfilmowaliśmy. Efekt bardzo pozytywnie mnie zaskoczył - przyznaje Adam Gajewski.

W filmie widok Rybiego Rynku sprzed stu lat widzimy z kolei dzięki kadrom z archiwalnych pocztówek z kolekcji Tomasza Izajasza, kustosza Muzeum Kanału Bydgoskiego. Zaś toń Brdy odegrało... myślęcińskie Akwarium Terrarium. Całości klimatu nadają też kostiumy bohaterów z przebogatej kolekcji Adama Gajewskiego, który napisał scenariusz do filmu i wyreżyserował go.

Film „Wieża kanclerza, czyli spisek karnawałowy”, który można także oglądać na kanale YouTube MCK (film zamieszczamy powyżej), jest dopełnieniem pierwszego o Bydgoszczy słuchowisko „Szepty Rzeki”, jakie będzie dostępne 20 stycznia w godz. 18-23 na www.szeptyrzeki.pl oraz na Facebooku Barki Lemara, bo to właśnie Lemara stała się inspiracją do napisania scenariusza tego słuchowiska.

- Oś narracyjna słuchowiska powstała na barce „Lemara”, podczas spotkania współautorki scenariusza z Panią Hildegardą Skonieczną-Rychlicką - naszą wolontariuszką. Seniorka opowiedziała o swoim dzieciństwie, spędzonym właśnie na pokładzie barki - informuje Muzeum Legend Szyperskich bydgoskiego MCK. Dodajmy, że słuchowisko powstało na zamknięcie Roku Stulecia Powrotu Bydgoszczy do Macierzy i miało swą premierę na antenie Programu Pierwszego Polskiego Radia. „Szepty rzeki” napisali Maja Margasińska i Wawrzyniec Kostrzewski na podstawie sztuki „Fyrtel” Agaty Kowalczyk. Muzykę skomponował Piotr Salaber.

Za dwa, trzy miesiące możliwe, że powstanie kolejny bydgoski niemy film.
- Wszystko zależeć będzie od sytuacji związanej z pandemią. Kolejne odcinki filmów niemych, w miarę możliwości, chcielibyśmy robić kilka razy w roku - mówi Adam Gajewski, który zdradził nam, że wciąż pojawiają się nowe pomysł, by poprzez współczesne kino nieme promować Bydgoszcz i historię miasta.

- Właściciel restauracji „Apteka”, która jest obecnie zamknięciu podobnie jak instytucje kultury, zaproponował, że przechodnie pierwszy odcinek mogliby zobaczyć na ekranie wystawionym w witrynie restauracji. W przyszłości, kiedy będzie więcej filmów niemych naszej produkcji, mogłoby być też więcej ekranów, które w różnych punktach bydgoskiej starówki wieczorami wyświetlałyby spacerowiczom „historie w ruchomych obrazkach" - opowiada o planach na przyszłość kurator Dziedzictwa Lokalnego w MCK.

Tymczasem zapraszamy do obejrzenia pierwszego filmu „Wieża kanclerza, czyli spisek karnawałowy”. - Mamy nadzieję, że film przyjmie się i ludzie będą mieć z niego trochę pociechy w tych pandemicznych czasach - dodaje Adam Gajewski.