Baśniowa kraina na obrzeżach Bydgoszczy powraca do współczesności - felieton Jarosława Reszki

Magdalena Rasnak tak rozpoczęła swą opowieść, opublikowaną 14 lat temu w „Kalendarzu Bydgoskim”: „Przeszło sto lat temu był tu tylko żywiczny las sosnowy i zwał się po niemiecku Mühlthal. Takim pozostał po dzień dzisiejszy. Morenowy, bogaty w wodę dobrej jakości teren, osłonięty od zimnych wiatrów, klimat suchy i słoneczny, zapewniał czyste i świeże powietrze, ciszę. To właśnie miejsce wybrano na sanatorium dla kobiet zagrożonych gruźlicą. Ma ono bowiem bardzo dobry wpływ na zdrowie pacjentów i to była właściwie podstawowa terapia, gdyż do czasu wynalezienia i zastosowania penicyliny gruźlicę leczono głównie klimatycznie. W dniu 15 czerwca 1905 roku nastąpiło oficjalne otwarcie Prewentorium im. Księżniczki Cecylii”.

Nie wiem, ilu czytelników z tego opisu zorientowało się, o jakie miejsce chodzi. A może bardziej wyczuleni językowo skojarzyli niemiecką nazwę Mühlthal z polską… tak, tak – Smukałą!

Sanatorium w Smukale czasy swojej największej świetności miało przed pierwszą wojną światową, w międzywojniu i krótko po drugiej wojnie. Z okazji jego otwarcia telegram przysłał sam cesarz niemiecki Wilhelm II, a miejski radca budowlany w Bydgoszczy, Carl Meyer, został odznaczony Orderem Orła Czerwonego IV klasy. Już kilka miesięcy później podjęto decyzję o rozbudowie kompleksu z 80 do 120 łóżek. W 1907 r. wzniesiono nowy budynek po wschodniej stronie budynku głównego, połączony z głównym kompleksem. W 1908 roku zasadzono w otoczeniu pięć tysięcy drzew, w tym wiązy, topole, lipy, brzozy i robinie akacjowe, a także wybudowano willę dyrektora.

I tak dalej, i tak dalej… Trudno powiedzieć, kiedy sanatorium, które jeszcze w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych było pokazową placówką na froncie walki z gruźlicą, straciło na znaczeniu i odeszło w cień drzew, które od 1908 roku znacznie urosły. Ja już pamiętam to miejsce z dawnych wypraw rowerowych jako na poły baśniową krainę, funkcjonującą poza świadomością przeciętnego bydgoszczanina. Nawet wtedy jednak trudno było nie zachwycić się kompleksem potężnych budynków, stanowiących modną na przełomie XIX i XX wieku mieszaninę architektonicznych stylów, a zwłaszcza szachulcową konstrukcją najwyższych pięter tych budowli.

Na szczęście wiele wskazuje na to, że dawne sanatorium w Smukale, od ćwierć wieku pozostające jednostką Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii, odzyska dawny blask i eksponowane miejsce wśród obiektów użyteczności publicznej. Trwają tam bowiem przygotowania do przekształcenia całego kompleksu w jedyny w naszym regionie ośrodek zapewniający kompleksowe leczenie i edukację seniorów. W tym celu nie tylko trzeba wyremontować i zaadaptować stare mury, ale i wybudować nowe obiekty. Sporą część pieniędzy daje na to Unia Europejska, a plany są bardzo ambitne. Długo by wymieniać, co tam ma się znaleźć. Same prace projektowe, już bliskie końca, pochłoną 1,4 mln zł. Tym bardziej trzeba zatem zadbać, by te pieniądze nie poszły w błoto.
W smukalskich planach widzę nie tylko rozmach. Także kierunek aktywności, który staje się coraz bardziej i pilniej potrzebny. Myślę o wysiłkach w celu poprawienia jakości życia systematycznie starzejącego się społeczeństwa. I nie tylko o samo leczenie seniorów tu chodzi. Centrum w Smukale ma także zajmować się ich edukacją – przygotowaniem do radzenia sobie w pędzącym naprzód i egoistycznym świecie.

Mniejszą ma skalę, ale zbliżony cel powstające właśnie w śródmieściu Bydgoszczy Centrum Seniora „Dworcowa 3”. I w Smukale, i na Dworcowej seniorzy będą mogli uczyć się nadążania za światem. Na Dworcowej 3 dodatkowo zyskają pomoc w urzędowych sprawach, a przede wszystkim miejsce do spotkań i miłego spędzania czasu. Brzmi to niezwykle atrakcyjnie. I oby takim się stało.