Sgraffito na ścianie Przychodni Leśnej w Bydgoszczy zostanie odnowione?

Odkąd bydgoski ADM ze szczytu budynku Przychodni Leśnej przy ul. Czerkaskiej 22 zdjął wielką plandekę reklamową (zawieszoną zresztą samowolnie przez poprzedniego najemcę), uwagę przechodniów zwraca frontowa ściana, a w zasadzie to, co zostało z wielkiego sgraffito, przedstawiającego czynności związane ze higieną i postaci reprezentujące zawody związane z medycyną.

- Ledwie oddali do użytku przychodnię w latach 60., a zaraz tam trafiłam. Pamiętam, uwielbiałam oglądać tę ścianę - wspomina nasza Czytelniczka, dodając, że prowadzała tu swą córkę do przychodni dziecięcej.

Dawne sgraffito nie umknęło też uwadze pomysłodawczyni i przewodniczce cyklu wycieczkowego „Kultura na świeżym” w bydgoskim MCK, dyrektorce festiwalu Ethniesy oraz autorce subiektywnego przewodnika po Bydgoszczy „Za winklem, po schódkach” Dominice Kiss-Orskiej, która w rozmowie z nami przyznała, że na Osiedle Leśne w ostatnim czasie zawędrowała w poszukiwaniu pewnej rzeźby, aż tu nagle...

- Moim oczom ukazało się sgraffito na budynku przychodni przy Czerkaskiej. Byłam w szoku, że w Bydgoszczy mamy taką perełkę. Owszem, ta kompozycja jest teraz w tragicznym stanie, ale koniecznie trzeba ją odnowić! Widziałam archiwalne zdjęcia, ta ściana prezentowała się pięknie. Zresztą okazuje się, że mnóstwo osób to miejsce pamięta. Także wśród moich znajomych są byli mieszkańcy Osiedla Leśnego, którzy wspominają, że za dzieciaka postaci z tej ściany bardzo działały na ich wyobraźnię i budowali sobie różne historie. Takich smaczków w mieście mamy jeszcze kilka. Moim zdaniem, nie można tego zmarnować nie tylko ze względu na wartość sentymentalną, ale również artystyczną - mówi nam Dominika Kiss-Orska.

Co do tego, że obrazy przedstawione na ścianie budynku przychodni mają wartość artystyczną i to dużą, wątpliwości nie ma historyk sztuki dr Iwona Jastrzębska-Puzowska, która przypomina, że sgraffito na Leśnym wykonali znani i cenieni artyści bydgoscy: Antoni Grabarz i Witold Wasik. Obaj artyści byli nie tylko plastykami, ale także grafikami i projektantami wnętrz, dlatego zaprojektowali też - jak pisała na swych łamach 8 lipca 1963 r. Gazeta Pomorska - „kolorystyczne rozwiązanie wszystkich ścian budynków przychodni oraz dekorację i meble poczekalni w ambulatorium dziecięcym”.

- Jeśli chodzi o stylistykę, to trzeba pamiętać, że nie jest to w żadnym wypadku socrealizm! Od 1956 roku zaczęły w Polsce następować zmiany w wielu dziedzinach w ramach tzw. odwilży. Było to bardzo mocno widoczne w kulturze, w tym w sztukach plastycznych. Ten styl lat 60. nazwano „new look” - podkreśla dr Iwona Jastrzębska-Puzowska.

Z takim pytaniem zwróciliśmy się do plastyka miejskiego w Bydgoszczy.

- Ścianę należałoby przede wszystkim poddać ekspertyzie i zastanowić się, w jakim zakresie możliwe jest odtworzenie tego sgraffito bądź zastosowanie chociażby zabiegów, mających na celu oczyszczenie i odmalowanie kompozycji - odpowiada nam Marek Iwiński, nie kryjąc, że i jemu ścienna ozdoba fontu przychodni jest doskonale znana. - Jako mieszkaniec osiedla, wówczas uczeń liceum plastycznego, regularnie mijałem to sgraffito - wspomina.

Jak wyjaśnia plastyk miejski, sgraffito jest starą (znaną już w starożytności) techniką zdobniczą w architekturze, która polega na nakładaniu na mur kilku warstw różnie zabarwionego tynku i następnie zdejmowaniu rylcem fragmentów wierzchniej warstwy - tak powstaje kompozycja rysunku, który ma charakter dwubarwnego lub wielokolorowego reliefu.

- Sgraffito jest techniką trwałą. W przypadku ściany budynku przy ulicy Czerkaskiej należy jednak wziąć pod uwagę, że od prawie sześciu dekad nie była ona w ogóle poddawana konserwacji, więc czas zrobił tu swoje - zauważa Marek Iwiński, dodając, że wpływ na postępujące „zacieranie się” kompozycji może mieć nie tylko „sypiący się” tynk, ale także blaknięcie pigmentów.

Jak nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, w zeszłym roku miała być zlecona ekspertyza dotycząca oceny stanu budynku przy ul. Czerkaskiej 22, który nie jest docieplony. ADM, który zarządza obiektem, zaprzecza jednak.

- ADM Sp. z o.o. w Bydgoszcz nie zlecała wykonania ekspertyzy budynku użytkowego przy ul. Czerkaskiej. Ogólny stan techniczny obiektu, zgodnie z pięcioletnim przeglądem budowlanym z 2020 r., określony jest jako zadowalający - informuje Magdalena Marszałek, rzecznik ADM i dodaje, że w tym roku nie jest planowana renowacja elewacji. Powód? Brak pieniędzy.

- Jeżeli w przyszłości zapadną decyzję związane z remontem, z pewnością zachowanie zdobienia ściany frontowej będzie przedmiotem analizy - zapewnia rzeczniczka ADM.

Plastyk miejski przekonuje, że modernizacja elewacji budynku przy ul. Czerkaskiej z uwzględnieniem sgraffito mogłaby mieć dwa rozwiązania.

- Jeśli będzie prowadzona modernizacja tego obiektu, należy się zastanowić: czy wstrzymujemy termodernizację zewnętrzną ściany szczytowej i próbujemy odtworzyć oryginalne sgraffito na podstawie dokumentacji fotograficznej, czy też wykonujemy termodernizację i specjalnymi farbami tworzymy mural przestrzenny, który wizualnie będzie sprawiać wrażenie sgraffito - proponuje Marek Iwiński.

Plastyk miejski, który po rozmowie z „Expressem Bydgoskim” udał się na miejsce, twierdzi, że ściana z dawnym sgraffito jest do uratowania. Jak nam przekazano, prezes ADM i Miasto Bydgoszcz wyrażają wolę, by porozmawiać o możliwościach rewitalizacji kompozycji oraz jej kosztach. Do tematu wrócimy.

Miłośnicy Bydgoszczy zwracają uwagę, że nie tylko ściany budynku przychodni na Osiedlu Leśnym zdobiono tą techniką.