"Księga o Niewidzialnym" - lek na współczesne bolączki

Ta decyzja była przemyślana. W czasach pandemii szukamy ucieczki od codziennych strapień do świata dziecięcej fantazji. Szukamy duchowego wsparcia - autorytetu, bliskości ciepłej osoby, wsparcia od Boga. Często chcielibyśmy też poczuć siłę wspólnoty, której nie niszczą podziały polityczne, religijne czy majątkowe. A o tym właśnie mówi proza Smitta. Mówi z optymizmem, pokazując, że nie ma sytuacji beznadziejnych. Nawet widmo nadchodzącej śmierci nie musi nas wpychać w czarną rozpacz.

Na tom „Księga o Niewidzialnym” składa się pięć maksimum 120-stronicowych minipowieści. Znajdujemy wśród nich dwie bodaj najbardziej znane. Książka „Pan Ibrahim i kwiaty Koranu” stała się kanwą scenariusza filmu, który w 2004 roku był nominowany do Złotego Globu w kategorii „najlepszy film zagraniczny”, a tytułowego Ibrahima świetnie zagrał w nim Omar Sharif.

Jest to osadzona w realiach Paryża z przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych opowieść o przyjaźni kilkuletniego Mojżesza, Żyda, półsieroty, i Ibrahima, starszego właściciela ulicznego sklepiku, imigranta z ziem Złotego Półksiężyca. Podobnie jak niemal wszyscy dziecięcy bohaterowie książek Smitta, Mojżesz intelektualnie i uczuciowo jest rozwinięty nad wiek. Nie czuje się dobrze w domu, w którym mieszka z kostycznym ojcem, ocalonym z Holocaustu, ale porzuconym przez żonę i niepotrafiącym nawiązać rodzinnych relacji z jedynym synem. Z czasem to Ibrahim stanie się prawdziwym ojcem Mojżesza, ukazującym piękno i mądrość świata, które można dostrzec dzięki studiowaniu Koranu.

Drugim czytanym na całym świecie utworem Smitta jest „Oskar i pani Róża”. Jej bohaterem jest też malec, umierający na białaczkę w szpitalu pod Brukselą. I w tym wypadku dziecko trafia na mądrego i ciepłego opiekuna. Jest nim pani Róża, sędziwa wolontariuszka. Dzięki pani Róży Oskar przeżyje całe ludzkie życie w 12 dni ofiarowanych mu przez Boga. A będzie to życie barwne i satysfakcjonujące.

Pozostałe dziełka zawarte w „Księdze o Niewidzialnym” to „Milarepa” - wschodnia baśń o poskromieniu zła, nienawiści i pojednaniu; „Zapasy z życiem” - historia dojrzewania przyszłej gwiazdy sumo i bodaj najciekawszy w tym zestawieniu utwór - „Dziecko Noego”. Poznamy w nim dzieje małego Josepha, belgijskiego Żyda, który podczas okupacji znajduje kryjówkę w chrześcijańskiej szkole z internatem, prowadzonej na prowincji przez niezwykłego duchownego - ojca Ponsa. Wkrótce tych dwóch bohaterów połączy tajemnica…

Eric-Emmanuel Schmitt, Księga o Niewidzialnym, wyd. II, Znak, Kraków 2020.