Kim był Abraham Lissauer, niemiecki badacz (nie tylko) fordońskich dziejów...

Historią Fordonu zajmowało się dotąd szereg uczonych. Niejednokrotnie przedmiotem badań był również jego poprzednik– Wyszogród, niegdyś znaczący ośrodek strategiczny na terenie Kujaw. Terenem grodziska, które po dziś dzień możemy podziwiać, naukowcy zainteresowali się już w XIX wieku.

Spośród nich na uwagę bezspornie zasługuje Abraham Lissauer.
Z zawodu lekarz
Urodził się 29. sierpnia 1832 r. w Kościerzynie – ośrodku powiatowym na terenie ówczesnych Prus Zachodnich. W swym rodzinnym mieście ukończył gimnazjum, a następnie studiował medycynę w Berlinie i Wiedniu, uzyskując dyplom w 1856 r.
Przez następnych kilka lat Lissauer prowadził praktykę lekarską w Lidzbarku i Nidzicy, po czym w 1863 r. przeniósł się do Gdańska, gdzie zamieszkiwał przez kolejne trzy dekady. Oprócz wykonywania obowiązków związanych z zawodem lekarza, oddawał się w tym okresie swoim wielkim pasjom, jakimi były antropologia, etnografia i archeologia. W kwietniu 1886 r. Abraham Lissauer zapoczątkował badania w fordońskim Wyszogrodzie.

Skądinąd teren znany był już uczonym: wcześniej wspominali o nim Max Töppen (1858 r.) oraz Albin Kohn (1880 r.). W latach 1882-1883, na zlecenie Towarzystwa Historycznego Obwodu Nadnoteckiego, przeprowadzono zaś jego oględziny. Zdołano też zgromadzić konkretne znaleziska, bowiem w tym samym czasie Justus Rubehn – bydgoski literat i pasjonat historii – zebrał stąd pewną liczbę skorup oraz kości zwierząt domowych, przekazując je następnie do kolekcji Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku. To wszystko skłoniło zapewne Lissauera do podjęcia odpowiednich działań. Grodzisko Wyszogród Lissauer opisał jako obiekt złożony z płaskowyżu, fosy oraz zewnętrznego wału. Według charakterystyki jego autorstwa, odległość od brzegu Wisły do granicy zewnętrznego wału w jego centralnym punkcie wynosiła 32 m; fosa u swej podstawy tworzyła łuk o długości 145-150 m oraz szerokości 80 m; korona wału zewnętrznego liczyła natomiast 5-6 m szerokości.

Badania prowadzone przez tego naukowca stały się punktem wyjścia dla kolejnych uczonych, jak Erich Schmidt czy Paul Schumacher. Lissauer jest także autorem opracowań, będących swoistym katalogiem XIX-wiecznych odkryć archeologicznych na terenie Prus Zachodnich (z 1887 i 1891 r.). Do dziś stanowią wartościowe źródło wiedzy na temat licznych stanowisk badawczych: w swych pracach charakteryzował, między innymi, odkrycia w Niecponiach, Jasińcu, Łęgnowie, Bydgoszczy Wschód, Zamczysku i innych okolicznych miejscowościach, opisując wiele znalezisk, m.in. wydobyty z Wisły na wysokości Fordonu nagolennik brązowy w kształcie spirali, wykonany z pręta o grubości 1,6 cm, okaz zdobiony przez rzemieślnika kultury łużyckiej.
W 1892 r. Lissauer przeniósł się do Berlina, gdzie objął stanowisko kustosza oraz bibliotekarza miejscowego Towarzystwa Antropologicznego. W ten sposób mógł w pełni oddać się badaniom naukowym, co zaowocowało nadaniem mu przez cesarza Wilhelma II tytułu profesorskiego. W latach 1905-1907 pełnił funkcję przewodniczącego tej instytucji. Zmarł 29. września 1908 r.

Do poczytania
Literatura: A. Lissauer, Alterthümer der Bronzezeit Provinz Westpreussen und den Angrenzenden Gebieten, Danzig 1891, s. 18; idem, Die Prähistorischer Denkmäler der Provinz Westpreussen und der Angrenzenden Gebiete, Leipzig 1887, s. 179; H. Conwentz, Abraham Lissauer sein Leben und Wirken, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig“ 12 (1907-1910), s. 13-22 [tu bibliografia prac]; Lissauer Abraham, [w:] Biographisches Lexikon hervorragender Ärzte des neunzehnten Jahrhunderts, hrsg. J. Pagel, Berlin-Wien 1901, kol. 1017-1018; J. Woźny, Fordon w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Dzieje Fordonu i okolic, red. Z. Biegański, Bydgoszcz 1997, s. 12.

Polub "Express" na Facebooku