Jeszcze do niedawna azbest był cenionym materiałem budowlanym. Okazało się, że mimo swoich zalet jest bardzo niebezpieczny. Jego niewidzialne niemal gołym okiem włókna są wręcz zabójcze.
<!** Image 3 align=right alt="Image 122549" sub="Jeszcze wiele budynków w Bydgoszczy pokrytych jest eternitem, który zawiera szkodliwy azbest Fot. Dariusz Bloch">Z uwagi na swoje niewątpliwe zalety, jak odporność na wysokie temperatury, działania mrozu, kwasów, elastyczność, dobre właściwości mechaniczne i małe przewodnictwo cieplne wykorzystywany był chętnie jako cenny surowiec.
Azbest stosowany był do produkcji około 3000 wyrobów przemysłowych, ale przede wszystkim wyrobów budowlanych, szczególnie falistych azbestocementowych płyt dachowych zwanych eternitem i płyt elewacyjnych. W Polsce leży też jeszcze sporo kilometrów wodociągowych rur azbestocementowych. Stosowany był też w energetyce jako izolator, wypełniacz szczelin. Jedną z jego zalet jest też doskonałe wygłuszanie hałasu. Produkcja płyt azbestowych rozpoczęła się w Polsce w 1907 roku i trwała do roku 1998. Wtedy to dojrzała w naszym kraju świadomość, jak niebezpieczny dla zdrowia jest to materiał.
Całkowity zakaz
- To dojrzewało dość długo, zresztą nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach - mówi Szczepan Burak, specjalista z branży. - Wieloletnie obserwacje i analizy chorób, na które zapadały osoby mające bliską styczność z produkcją materiałów zawierających azbest, nie pozostawiały złudzeń, że jest on bardzo niebezpieczny dla zdrowia.
Najlepszym przykładem, jeśli chodzi o szkodliwość azbestu, był zakład produkcyjny w Trzemesznie, gdzie minerał ten był wykorzystywany do wytwarzania materiałów budowlanych.
<!** reklama>Zwiększona zachorowalność pracowników tej firmy na różnego rodzaju choroby zawodowe przechyliła szalę. Rząd specjalną ustawą nakazał zakończenie produkcji płyt azbestocementowych do 28 września 1998 roku. W dalszej konsekwencji od 28 marca 1999 roku nastąpił całkowity zakaz obrotu tymi płytami.
Szkodliwe włókienka
Co ciekawe, płyty azbestocementowe i inne wyroby zawierające azbest nie są same w sobie szkodliwe, jeśli znajdują się w dobrym stanie i nie są poddawane działaniom mechanicznym. Niebezpieczne stają się, gdy są łamane, poddawane obróbce mechanicznej, ścieraniu itp. Właśnie wtedy uwalniają się włókna azbestowe i to one są zabójcami.
Ponad wszelką wątpliwość stwierdzono, że wszystkie włókna, których średnica jest mniejsza od 3 mikrometrów, a długość większa niż 5 mikrometrów, a takie ma azbest, są respirabilne - co oznacza, że wciągane wraz z powietrzem do płuc pozostają tam. To może spowodować chorobę zwaną azbestozą.
Pył azbestowy nie tylko zanieczyszcza płuca, ale i mechanicznie je uszkadza - ostre drobinki drażnią śluzówkę, co powoduje zwłóknienie tkanki płucnej i pośrednio proces nowotworowy. Organizm nie jest w stanie rozpuścić włókien azbestu ze względu na ich odporność chemiczną. Proces chorobowy jest długi - średnio wynosi 20 lat od chwili zetknięcia się z azbestem.
W 2002 roku powstał krajowy program usuwania azbestu. Do 2032 roku ma on zniknąć w naszym kraju, bo 30 lat to okres trwałości materiałów azbestowych. Eternit po tym czasie zaczyna pękać i uwalniać niebezpieczne włókna.Problem więc nie tkwi w tym, że np. płyty azbestocementowe leżą na jakimś dachu, a przede wszystkim w tym, jak je stamtąd w bezpieczny sposób usunąć. Szacuje się, że na terenie Polski znajduje się 15,5 mln ton wyrobów zawierających azbest.
Obowiązek gminy
Unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest stało się obowiązkiem każdej gminy. Usuwaniem i transportem materiałów azbestowych może się zajmować jedynie wyspecjalizowana firma. Ich wykaz powinien znajdować się w każdym urzędzie gminy.
Ratusz dofinansuje
- Z pomocy finansowej mogą skorzystać właściciele budynków mieszkalnych, domków gospodarczych, garaży oraz działkowcy. Dofinansowanie dotyczy nie tylko dachów, ale także innych elementów wykonanych z azbestu, np. ogrodzeń.
- Miasto na swój koszt zleca wybranej w przetargu firmie odbiór i przetransportowanie wyrobów zawierających azbest na składowisko odpadów niebezpiecznych. Eternit musi zostać zdemontowany przez firmę posiadającą uprawnienia do pracy z azbestem, a następnie złożony na palecie, owinięty folią i odpowiednio oznakowany.
- Regulamin dofinansowania ze środków Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działań polegających na usuwaniu z terenu miasta odpadów zawierających azbest przyjęła Rada Miasta Bydgoszczy w 2007 roku.
