Rozmowa z Rafałem Kubiakiem, dyrektorem Muzeum Solca imienia księcia Przemysła w Solcu Kujawskim

Solec Kujawski ma już 690 lat, ale nie znajdziemy w nim kilkusetletnich, zabytkowych budowli...
Jesteśmy najstarszym miastem w powiecie bydgoskim. W tym roku Solec Kujawski skończył 690 lat, ale już w dokumencie z 1263 roku, wymieniany jest jako ważna osada handlowa. Trudno odtworzyć wygląd i dokładne położenie soleckiego grodu w średniowieczu, bo był zbudowany głównie z drewna, a potem dominowało budownictwo szachulcowe. Z badań wynika, że najstarszym budynkiem w mieście jest dawna świątynia ewangelicka, zbudowana w 1847 roku, a blisko pół wieku później rozbudowana i wzbogacona o strzelistą wieżę.

Zachowały się za to fragmenty barokowego wyposażenia wcześniejszych budynków kościoła katolickiego.
Pięknym przykładem jest obecny ołtarz główny soleckiej fary, który od 1633 roku, we wcześniejszych świątyniach pełnił funkcję bocznego ołtarza bractwa świętej Anny. Jego jakość świadczy o zamożności stowarzyszenia. Nie zachował się dawny ołtarz główny. Pozostał po nim jedynie obraz Świętej Trójcy, który wisi na ścianie bocznej świątyni farnej.

Przez kilkaset lat funkcjonował w Solcu zamek starosty. Wiadomo, gdzie się mieścił?
Solec był siedzibą starosty niegrodowego. Był to dzierżawca dóbr królewskich, tzw. królewszczyzn. Nie miał uprawnień starosty grodowego. Starostwa niegrodowe były w dawnej Polsce rozdawane przez króla i określane łacińskim powiedzeniem „panis bene merentium”, czyli „chlebem dobrze zasłużonych”. Słynnymi soleckimi starostami byli Jaraczewscy. Z zachowanych dokumentów wynika, że Eleonora Jaraczewska przez wiele lat procesowała się o dobra ziemskie z Toruniem, a jej syn Tadeusz finansował konfederację barską. Ich siedzibą nie był zamek w pełnym tego słowa znaczeniu. Był to raczej okazały budynek szachulcowy. Nie znamy miejsca, w którym stał. Kilka lat temu robiliśmy odwierty na terenie posesji przy ulicy Wolności 9, ale znaleźliśmy tylko przedmioty z późniejszych okresów.

Szukaliście też średniowiecznej lokalizacji miasta?
Takie poszukiwania prowadzimy cały czas, w ramach nadzoru archeologicznego, przy okazji różnych inwestycji w mieście połączonych z głębokimi wykopami. Zrobiliśmy dużo odwiertów w przypuszczalnych lokalizacjach. Znaleźliśmy trochę przedmiotów z późniejszych okresów funkcjonowania miasta, ale średniowiecze w Solcu nadal jest zagadką, która czeka na rozwiązanie.

Dużo na temat ciekawej historii Solca można się dowiedzieć w waszym muzeum. Czy taka placówka sprawdza się w mieście tej wielkości?
Jak najbardziej. Służy nie tylko turystom, ale także mieszkańcom miasta, gdyż bogata historia miasta nie ma odzwierciedlenia w zabytkowych budowlach. Poza tym nawet w ostatnich latach nasze miasto przeżywało duże migracje ludności i dziś już mieszka tu niewielu potomków dawnych mieszkańców. Nie ma więc przekazywania wiedzy o mieście z pokolenia na pokolenie. My wypełniamy tę lukę, pomagając poznawać dzieje miasta już najmłodszym solecczanom w formie lekcji muzealnych. Od 2 lat, z inicjatywy pani Kamili Kosowskiej, nauczycielki ze Szkoły Podstawowej nr 4, organizujemy konkurs „Moja mała ojczyzna”, który zatacza coraz szersze kręgi, przyczyniając się do propagowania wiedzy na temat historii naszego miasta.

WARTO WIEDZIEĆ

Muzeum Solca im. Księcia Przemysła w Solcu Kujawskim - Placówka została otwarta 12 marca 2009 roku w Villi Anna - stuletnim budynku w centrum miasta. Muzeum czynne jest od wtorku do piątku w godzinach 10-18 oraz w niedziele w godz. 12-18. Prezentowana jest w nim wystawa stała pt. „Dzieje Solca Kujawskiego i okolic” oraz wystawy czasowe. Szczegóły dostępne są na stronie internetowej www.muzeum.soleckujawski.pl