Reparacje wojenne od Niemiec. Na tyle wyceniono straty w naszym regionie podczas II wojny światowej

Przygotowywany od kilku lat raport został opublikowany pierwszego września w 83. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Publikacja składa się z trzech tomów. W pierwszym znajduje się opis oraz oszacowanie strat materialnych i niematerialnych, jakie Rzeczpospolita poniosła podczas II wojny światowej w latach 1939-45.

Tymczasem kanclerz Niemiec Olaf Scholz odrzuca polskie żądania przypominając, że "kwestia ta została ostatecznie rozstrzygnięta".

W publikacji można odnaleźć informacje z naszego regionu. I tak liczbę ofiar niemieckiej okupacji oszacowana dla Bydgoszczy na 28 350, a dla Włocławka – 16 260. Nie udało się za to odnaleźć informacji o stratach materialnych Bydgoszczy. Tymczasem w książce "Historia Bydgoszczy 1945-56", Stanisław Kamosiński, autor rozdziału "Życie gospodarcze miasta 1945-1955" napisał, że "zniszczeniu uległo zaledwie 3 procent majątku trwałego przedsiębiorstw". Wygląda na to, że autorzy raportu, bazujący na dokumentach sprzed lat nie dotarli do nowszych opracowań.

W rozdziale o zamordowanych w niemieckich obozach i więzieniach podano, że 4,24 procent wszystkich ofiar pochodziło z województwa pomorskiego. Co 20. ofiara pracy przymusowej na terenie Niemiec została wywieziona z województwa pomorskiego (5 proc. obywateli Rzeczpospolitej). Najwięcej pracowników przymusowych pochodziło z woj. warszawskiego (42,36 procent), krakowskiego (20,73 proc.) i województwa kieleckiego (11,63 proc.).

Wśród miejsc masowej eksterminacji obywateli polskich w latach 1939 – 45 wymieniona jest m.in. Dolina Śmierci w Fordonie (1,2 tys. ofiar), Klamry pod Chełmnem (2 – 2,5 tys. ofiar), Małe Czyste koło Chełmna (400 – 800 ofiar), Mniszek koło Świecia (nieustalona liczba ofiar), Rypin (Skrwilno) 3-4 tys. ofiar oraz Świecie (tysiąc ofiar).

Straty w zagrodach wiejskich poniesione podczas wojny w województwie pomorskim oszacowano na 1,2 mln zł (średnio 93,9 tys. zł).

A jeśli chodzi o straty w architekturze zabytkowej, to w woj. pomorskim określono je na poziomie 18 procent. Oszacowano również straty wynikających z utraconych korzyści z powodu zaboru budynków mogących być przedmiotem najmu lub dzierżawy.
Natomiast liczbę zniszczonych przez Niemców pomników (tylko 30 Mickiewicza w całym kraju) zilustrowano pomnikiem Henryka Sienkiewicza z bydgoskiego parku Kochanowskiego.

Tom drugi ma charakter albumowy, zamieszczone zostały w nim zdjęcia – dowody okrucieństwa Niemców wobec ludności polskiej. Znajdują się tu m.in. zdjęcia zakładników ze Starego Rynku w Bydgoszczy; z Doliny Śmierci; kolumny jeńców polskich "Armii Pomorze" z Grudziądza; płonące zabudowania z okolic Grudziądza; jeńcy z Fortu VII w Toruniu, z Barbarki; Szubina; zdjęcia Polaków rozstrzelanych w Rudzkim Moście. Znajdują się tu również fotografie z inowrocławskiego więzienia policyjnego; z burzenia przez Niemców bydgoskiego kościoła pojezuickiego. Ponadto mogiły masowych egzekucji w lasach w pobliżu Mniszka i Grupy, pogrzebu 56 Polaków zamordowanych podczas "krwawej niedzieli" w inowrocławskim więzieniu, a także dwa leśne groby w pobliżu osady Widoń upamiętniające egzekucje z Włocławka.

Wśród zdjęć ilustrujących straty historycznych dóbr materialnych znajduje się rzeźba Madonny z Dzieciątkiem zwanej Piękną Madonną Toruńską.

Tom trzeci to drobiazgowe wyliczenie liczby ofiar i miejsc pochówku dla każdego województwa. Dane pochodzą przede wszystkim z prac Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Z ponad 9,2 tys. miejscowości z woj. kujawsko-pomorskiego wymieniono około 400.

W trzecim tomie nie znalazły się informacje dotyczące np. obozu w Karolewie, gdzie – jak podaje IPN – zamordowano 1781 Polaków. Co prawda autorzy (związani z Fundacją Lux Veritatis, Instytutem Pamięć i Tożsamość oraz Akademią Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu) zastrzegają, że ich "lista nie rości sobie prawa do wyczerpania tematyki", ale przez kilka lat badań można było ją lepiej przygotować.