John Damski nie jest już w Solcu Kujawskim nieznanym bohaterem. Jego imię przypomina tablica

Pamiątkowa tablica przywołuje pamięć dwóch dawnych mieszkańców Solca Kujawskiego: Jana Damskiego i jego syna, także Jana, który po wyemigrowaniu do USA po II wojnie światowej zmienił je na John. To on w czasie wojny ratował Żydów i znalazł się w zaszczytnym gronie Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Na jego ślad przed laty natrafili działacze Stowarzyszenia Rozwoju Solca Kujawskiego i zaczęli drążyć temat.

- Stowarzyszenie podjęło się zadania przywrócenia postaci Johna Damskiego zbiorowej pamięci. Już w 2016 r. zainicjowany został pierwszy projekt z historyczką Agnieszką Wysocką. Informacji poszukiwaliśmy w różnych miejscach i instytucjach w Polsce i za granicą. Dzięki podjętym działaniom i życzliwości wielu osób udało się nam ustalić wiele faktów i nawiązać kontakt z rodziną – wspominała Alicja Żaguń, działaczka stowarzyszenia.

To ona poprowadziła uroczystość na Placu Jana Pawła II, podczas której odsłonięta została tablica poświęconą Johnowi Damskiemu, a także jego ojcu Janowi, policjantowi z Solca, który po wybuchu II wojny światowej trafił na wschodnie rubieże Polski i prześladowany przez Rosjan został w 1941 r. zamordowany.

- Rodzina Damskich przyjechała tutaj w 1919 r. z zachodnich Niemiec. Jan Damski junior dorastał w naszym mieście. Był znakomitym sportowcem. Przyjaźnił się m. in. z Jakubem Daumanem pochodzącym z żydowskiej rodziny, który tak jak on działał w Towarzystwie Gimnastycznym Sokół – opowiadał na rynku Łukasz Wojtecki, pracownik Muzeum Solca im. księcia Przemysła.

Wybuch II wojny światowej zastał Johna Damskiego w Gdyni, gdzie stanął do walki w obronie miasta.

- W następnych miesiącach był więziony i przebywał w różnych miejscowościach m. in. w Zamościu, gdzie poznał żydowską rodzinę Rozenów. Z narażeniem życia przez całą wojnę opiekował się nimi. Pomagał też innym Żydom. Po zakończeniu wojny razem z Sarą Rozen, która została jego żoną wyjechał do USA - informował Łukasz Wojtecki.

- Jestem dumna, że obaj panowie dołączają dzisiaj do znanych osobistości naszego miasta. Będziemy o nich pamiętać – mówiła chwilę po odsłonięciu tablicy Teresa Substyk, burmistrz Solca Kujawskiego. Na prośbę organizatorów odsłonięcia dokonali krewni Johna Damskiego: Robert Zieliński i Krzysztof Damski.

Mieszkańców i gości zaproszono także do Soleckiego Centrum Kultury na konferencję pt. „John Damski – nieznany bohater”. Specjalny program zaprezentowali tu uczniowie SP nr 4 działający w kółku historycznym. Jak podkreślono - prezentację przygotowywali rok, w ramach projektu nadzorowanego przez Elżbietę Wysocką, prezes Stowarzyszenia Rozwoju Solca Kujawskiego.

Młodzież nie tylko mówiła o Johnie Damskim, także o Holokauście. - W latach 30. w Solcu mieszkało już tylko 10. Żydów, w chwili wybuchu wojny było ich dwóch. Zostali zamordowani jesienią 1939 r. W czasie wojny zniszczono żydowski cmentarz i synagogę – informowali uczniowie. Wykład o Johnie Damskim, który zmarł w 2000 roku i pochowany został na cmentarzu w Kalifornii, wygłosił także Mirosław Sprenger z delegatury IPN w Bydgoszczy.

Do 5 kwietnia w Soleckim Centrum Kultury oglądać można okolicznościowe wystawy dotyczące Johna Damskiego. Jedną przygotował IPN, drugą uczniowie SP nr 4 w Solcu Kujawskim.

- Był źródłem rodzinnej dumy. Miał ciężkie życie. Piękne, ale ciężkie – mówił w Solcu łamiącym się ze wzruszenia głosem Robert Zieliński, siostrzeniec Johna Damskiego.