Dla zdrowia potrzebni są lekarz, Bach i Mozart

<!** Image 3 align=right alt="Image 208947" >Rozmowa z dr. hab. Wojciechem Pospiechem, kierownikiem Katedry i Zakładu Muzykoterapii Collegium Medicum UMK, o zbawiennym wpływie muzyki na zdrowie.

Bydgoski szpital im. Biziela zastosuje wkrótce muzykoterapię. Pan jest wspótwórcą tego przedsięwzięcia. Na czym ono polega?

Muzykoterapia wkroczy nie tylko na oddziały, ale również na sale operacyjne, pracownie i korytarze. Wszędzie tam, gdzie znajdują się pacjent, pracownicy obsługi i ludzie odwiedzający chorych. Chcemy również zastosować ją w gabinetach lekarskich, gdzie jest bezpośredni kontakt pacjenta z lekarzem i pielęgniarką. W pomieszczeniach zainstalowany zostanie sprzęt, z którego emitowana będzie muzyka. Szpital otrzyma gotowe, opatentowane przez Instytut Akustyki z Chicago programy muzykoterapeutyczne, które już mają swoje zastosowanie, m.in., w szpitalu im. Jurasza.

Możemy robić z nich rozmaite mutacje. Wykorzystuje się w nich muzykę rozrywkową i poważną. Jeden program trwa 55 minut z pięciominutową przerwą. Emitowany będzie w trzech odcinkach, co daje trzy godziny, dwa razy dziennie - rano i wieczorem. <!** reklama>

W jaki sposób pomaga muzykoterapia?

Terapia z zastosowaniem muzyki ma spełniać dwie funkcje: relaksować i stymulować, w odpowiednim zakresie. Pacjent, który trafia na blok operacyjny, nie powinien myśleć: „Idę na operację, więc muzyka ma mnie zrelaksować”. Muzyka ma bowiem stymulować go do tego, żeby bez obawy poddał się operacji, bo właśnie wtedy skończą się jego kłopoty ze zdrowiem. Na sali operacyjnej nie ma mowy o relaksie. Jest stymulacja. Muzykoterapia działa w ramach kompilacji dwóch światów - muzycznego i medycznego. Ja nazywam ją nauką o człowieku. Przyczynami wielu dolegliwości są stres i nieprawidłowe oddychanie. Postawiłem sobie za zadanie, by uczyć efektywnego oddychania wszystkich ludzi - młodych i starych, reprezentujących różne style życia i profesje. Wiele osób nie potrafi właściwie oddychać, co staje się przyczyną wielu dolegliwości i w końcu sprowadza ich do lekarzy. Drugą kwestią jest unikanie stresu poprzez słuchanie muzyki. To są klucze do skutecznego leczenia, m.in., astmy oskrzelowej. Najodpowiedniejszą muzyką do trenowania oddechu jest ta, która ma charakter taneczny. Idąc dalej, muzyką można wspomagać fizjoterapię osób z trwałymi uszkodzeniami kręgosłupa, które walczą o odzyskanie sprawności. Muzykoterapia to forma wspomagająco-lecząca. Działa na cały układ fizjologiczny i psychologiczny człowieka.

Czy muzyka towarzysząca człowiekowi mimowolnie nie rozprasza lub nie irytuje?

Ważne jest to, że takie formy, jak muzykoterapia, choreoterapia, arteterapia i inne, są delikatne i nieabsorbujące.

Człowieka nie można angażować w nie na siłę, lecz prowadzić je jakby wokół niego. Muzyka dobrana według akustycznych parametrów będzie podana w takim brzmieniu, żeby zachęcała do słuchania, a nie rozpraszała. U niektórych osób działa to świadomie, u innych podświadomie. Ważne, żeby pacjent chciał być na oddziale, miał pozytywne nastawienie i szybko wracał do zdrowia.

Jaką muzykę stosuje się w muzykoterapii?

Wszystkie formy muzyczne po odpowiedniej weryfikacji nadają się do muzykoterapii, włącznie z heavy metalem. Czasem potrzebne są działania wstrząsowe, np. w stanach lękowych czy stresowych. W efekcie można nawet odstąpić od leków psychotropowych i pacjent wchodzi w zupełnie inny stan ducha. Nie ma ograniczeń co do gatunku muzyki.

W przypadku muzyki klasycznej najczęściej stosuje się dzieła barokowe, przede wszystkim suity J.S. Bacha, jako formy wyjściowe, następnie niektóre formy Mozarta, a jeżeli chodzi o muzykę rozrywkową, to utwory wykonywane przez big-bandy czy z gatunku pop. Wszystkie formy, z ciężkim, ostrym rockiem włącznie, są użyteczne, w zależności od przygotowania odbiorcy, od tego, z czym się zetknął, czego słuchał. Nie podaje mu się form, których oczekuje, ale coś nowego.

Muzyka dobierana jest do potrzeb. Osoby będące w stresie powinny słuchać głosów ciepłych, niskich. Później powinno nastąpić otwarcie na głosy klarowne i wysokie. To samo dotyczy instrumentów. Dźwięk ma intrygować, zwracać uwagę.

Czy gust muzyczny ma znaczenie w terapii?

W ankietach będziemy pytać również o gust. Nie chcemy wykraczać poza obszar świadomości estetycznej człowieka, którego poddajemy muzykoterapii, ale zamierzamy zaproponować mu coś, czego wcześniej nie znał, nie próbował.

Jeśli pacjent posłucha i odrzuci, to znaczy, że nie jest to propozycja dla niego albo jeszcze nie jest na nią gotowy i muzyka trafi do niego później. Muzyka ma sprawiać przyjemność. Naszym zadaniem jest rozszerzenie świadomości ludzi, którzy nie do końca zdają sobie sprawę z relaksujących właściwości dźwięku. Chcemy poprzez szpitale i inne instytucje nauczyć ludzi słuchania muzyki w domu, dla siebie.

Czy program ma szansę trafić też do innych szpitali?

Mamy taką nadzieję. Przez trzy lata będziemy badali, jakie efekty przynosi program w bydgoskim szpitalu im. Biziela. Później przygotujemy program muzykoterapeutyczny dla wszystkich szpitali klinicznych i ogólnych na świecie. Cieszę się z tego, że możemy wprowadzić to rozwiązanie dzięki działaniom naszych magistrantów i doktorantów. Bazujemy na dojrzałości naszej katedry.

Napisz do autorki: [email protected]

Teczka osobowa

Dr hab. sztuki muzycznej Wojciech Pospiech, prof. UMK w Toruniu

Kierownik Katedry i Zakładu Muzykoterapii Collegium Medicum.

Konsultant krajowy w zakresie śpiewu solowego Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Współtwórca ponad 50 projektów badawczych, dotyczących terapeutycznej roli muzyki.

Współtwórca i inicjator „Kompilacyjnego programu muzykoterapeutycznego dla szpitali klinicznych i ogólnych w świecie”, który od 1 września tego roku będzie realizował bydgoski szpital im. Biziela.