Najstarszy dom towarowy w Bydgoszczy, a właściwie „skład towarów wszelakich” powstał na Starym Rynku, w posesji numer 3. W 1902 roku założyli go do spółki dwaj Polacy, Siuchniński i Stobiecki, należący wówczas do najmajętniejszych mieszkańców miasta.
[break]
Pierwszy żelbetonowy
Na skutek dobrej koniunktury gospodarczej bydgoszczanie bogacili się, dawne składy i hurtownie przestały wystarczać. W 1911 roku u zbiegu ulic Gdańskiej i Dworcowej powstał bardzo nowoczesny jak na owe czasy budynek, pierwszy w naszym mieście gmach o konstrukcji żelbetonowej z przeznaczeniem na wielkich rozmiarów dom towarowy. Inwestorem była żydowska rodzinna firma Conitzer und Soehne, a projektantem znany berliński architekt Otto Walther.
Po wojnie, w 1920 roku, w budynku rozgościł się, wzorem lat poprzednich, Bydgoski Dom Towarowy, znanym powszechnie pod skrótem „Be-De-Te”. Sprzedawano w nim ogromne ilości towarów podzielonych na kilkanaście działów. Oto one według ówczesnej nomenklatury: jedwabie, towary wełniane i bawełniane, konfekcja damska i męska, futra, artykuły męskie i damskie, bielizna, towary krótkie, obuwie, dywany, firany, kołdry i zabawki dla dzieci.
Sprężyste kierownictwo
„Wspaniałe wystawy, częste urządzanie rewji mód, wystawy dywanów, karuzeli dla dzieci, doborowy personel, niskie ceny, a przedewszystkiem sprężyste kierownictwo pp. Władysława Maciejewskiego i Tadeusza Kentzera zjednały temu przedsiębiorstwu liczną klientelę i zapewniają mu pomyślny rozwój” - napisano w publikacji wydanej z okazji dziesiątej rocznicy powrotu Bydgoszczy do macierzy. „Be-De-Te należy do największych domów towarowych Rzeczpospolitej, a dla uprzyjemnienia klienteli pobytu w nim, firma urządziła na drugiem piętrze swego kolosalnego budynku kawiarnię z nader miłym koncertem”.
W 1945 roku stacjonujący w budynku żołnierze Armii Czerwonej wzniecili, tak jak w teatrze, pożar. Ogień strawił dach, konstrukcja jednak ocalała. W 1947 roku po odbudowie, PSS „Społem” umieściło w nim swoje biura i magazyny. Dwa lata później budynek przejęło nowo utworzone państwowe przedsiębiorstwo „Powszechny Dom Towarowy”, przywracając pierwotną funkcję handlową.
Niemal dokładnie 65 lat temu, 1 kwietnia 1950 roku, odbyło się uroczyste otwarcie nowego Pe-De-Te, który służyć miał „światu pracy”.
Niezrozumiały pęd
„Nieprzebyta ciżba tłumu oblega nowootwarty PDT, Podwójny, potrójny, skręcony i skołtuniony „ogonek” dosłownie otacza cały gmach od końca do końca” - pisała „Ziemia Pomorska”. „Kiedy wreszcie przecisnęliśmy się do środka, dojrzeliśmy stoiska wprost pękające pod naporem kupujących. Zupełnie niezrozumiałym jest pęd bydgoszczan do czynienia tak wielkich zakupów już w pierwszy dzień otwarcia sklepu. Że towaru w nowym „Pe-De-Te nie zabraknie, tego najlepszym dowodem jest rezolucja uchwalona przez pracowników, w której zobowiązali się oni wykonać roczny plan obrotów przed terminem, najpóźniej do 15 grudnia br.”
Było w czym przebierać
- W PRL-u to rzeczywiście było najwygodniejsze miejsce w Bydgoszczy na większe zakupy - wspomina bydgoszczanka Janina Moskwiak. - Na parterze był sprzęt AGD i RTV, drogeria. Na pierwszym piętrze wszystko dla pań, na drugim - dla panów. Trzecie piętro to dywany i wyposażenie domu oraz kuchni i łazienki. Było w czym przebierać i wybierać, było...
Pod koniec lat 60. XX wieku PDT przekształciło się w Domy Towarowe „Centrum”. Wówczas bydgoski dom zyskał nazwę „Jedynak”. Potem w Bydgoszczy powstały inne domy towarowe: przy Gdańskiej „Rywal”, a na Bartodziejach - „Dubler.”
