Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Turystyka w PRL. Podróż za jeden kryształ, kilka par dżinsów i trochę biseptolu

Krzysztof Błażejewski
Krzysztof Błażejewski
Polska wycieczka z czasów głębokiego PRL-u. Przed Ermitażem, dawnym Pałacem Zimowym, w ówczesnym Leningradzie.
Polska wycieczka z czasów głębokiego PRL-u. Przed Ermitażem, dawnym Pałacem Zimowym, w ówczesnym Leningradzie. Archiwum
Dziś, kiedy wycieczki do egzotycznych zakątków świata i wypoczynek na słonecznych plażach ciepłych mórz są w zasięgu znacznej części Polaków, trudno uwierzyć, że jeszcze pół wieku temu marzeniem był wyjazd do pobliskich krajów, podobnie jak Polska budujących socjalizm. Większości pracujących nie było na nie stać, chyba że decydowali się pojechać w celach… handlowych. Kupno i sprzedaż określonych deficytowych towarów sprawiały, że cena wyjazdu się zwracała.

Teraz za średni miesięczny dochód można polecieć na tydzień na Wyspy Kanaryjskie, objechać najważniejsze miejsca i zabytki Egiptu, Maroka, Turcji, a nawet zwiedzić Pekin. Za dwumiesięczny - można udać się do Iranu, RPA czy Indonezji. Półroczny dochód spokojnie wystarczy osobie nieoczekującej luksusów na dotarcie do najdalszych zakątków kuli ziemskiej - Wyspy Wielkanocnej, Ziemi Ognistej, Hawajów, Nowej Zelandii. Tylko wyprawa na Grenlandię czy Antarktydę kosztuje drożej.

Skończyły się też kłopoty związane z przekroczeniem granic, co niekiedy bywało zmorą. Choć i dziś łagodniejsze wersje dawnego systemu przeżyć można na granicach Białorusi, Rosji albo poradzieckich krajów azjatyckich. Paszporty ważne na wszystkie kraje świata mamy w domu, do wielu państw nie potrzeba wiz, do innych kupuje się je bez kłopotu po przylocie na lotnisku, ponadto praktycznie nikogo nie interesują odprawy celne.

Dziś mamy pretensje, kiedy urzędnik na granicy przetrzymuje nas dłużej niż kilka minut i diabli nas biorą, gdy trzeba wypełniać deklaracje meldunkowe. Cóż, od dawna znane jest powiedzenie o zależności punktu widzenia...

Kosztowna przyjaźń

50 lat temu, w czasach „głębokiego PRL-u”, oferta wycieczkowa była dość obszerna, choć ograniczona terytorialnie. Głów-ne działające wówczas biura turystyczne to „Orbis”, „Gromada”, „Turysta” i „Juventur”, a także specyficzny „Esperan-totour”. Ich propozycje dotyczyły w większości wycieczek do krajów socjalistycznych. Pomimo to były one droższe niż dziś. Do tego trzeba dodać jeszcze trudności w postaci kolejek po paszport i książeczkę walutową, bo bez niej nie było szans na wymianę pieniędzy w NBP.

Trzymiesięczny średni dochód wystarczał, aby kupić wycieczki na Krym. Aż pięć średnich pensji trzeba było wysupłać na objazdowe wycieczki po azjatyckiej części ZSRR; 11--dniowa samolotowa wycieczka do Moskwy, Nowosybirska, Irkucka i Bracka kosztowała 9 tys. złotych, a o 500 zł tańsza była kolejowo-lotnicza wyprawa do Gruzji i Armenii. Najdroższa „radziecka” propozycja „Orbisu” to za 12200 złotych objazd Moskwa - Taszkient - Fergana - Buchara - Samarkanda - Duszanbe - Aszhabad - Baku - Kijów. Kosztowna była to przyjaźń...

Przegląd cen nad polskim morzem w sezonie 2019. Ile trzeba zapłacić za smażoną rybę, po ile jest ryba wędzona, ile kosztują gofry, kręcone lody, dania obiadowe... ZOBACZ na następnych zdjęciach. (Przegląd cen zrobiony został w nadmorskich kurortach w woj. zachodniopomorskim, między innymi w Rewalu, Niechorzu, Pobierowie, Trzęsaczu i Dziwnowie - w pierwszej połowie lipca).

Ceny nad polskim morzem 2019. Po ile ryba, lody, pizza, gofry...

Zaskakująco drogie w świetle dzisiejszych cen były pół wieku temu kolejowe wypady do NRD: do Berlina i Poczdamu - 2600 zł, do Lipska, Drezna i Weimaru - 3000. Kuriozalne ceny miały pobyty sanatoryjno-lecznicze w Czechach. Za trzy tygodnie w Karlovych Warach trzeba było zapłacić ok. 8 tys. zł.

Drogo też było nad Balatonem - za 2 tygodnie 4850 złotych. Tygodniowe wycieczki nad Morze Czarne, do Bułgarii i Rumunii kosztowały około 4 tys. zł. W tym przypadku wygrani byli pracownicy dużych zakładów, którzy w ramach tzw. wymiany pracowniczej jeździli tanio do ośrodków wypoczynkowych na Węgrzech czy NRD.

Jeszcze droższe były wypoczynkowe wyjazdy do Jugosławii, np. do Trogiru czy Splitu samolotowe eskapady kosztowały nawet 12 tys. zł za dwa tygodnie. Zbliżone były ceny wycieczek do Egiptu, gdzie wypoczynek nad Morzem Czerwonym połączony był ze zwiedzaniem Kairu, Aleksandrii i Luksoru. W podobnej cenie „Orbis” oferował samolotowe wycieczki do Grecji, Tunezji, Algierii, Hiszpanii, Włoch, na Cypr i Maltę, a także promowe wyprawy do Danii i Szwecji.

Indie za 26 tysięcy

Były też pojedyncze wycieczki na Kubę i do Wietnamu w granicy 20 tys. złotych, czyli dziesięciu średnich pensji. Najdroższą ofertą „Orbisu” pół wieku temu był objazd Indii: Bombaj - Delhi - Dżajpur - Waranasi. Cena - 26 tys. złotych.

Pozornie nieco tańsze wycieczki oferowało biuro „Turysta”, które już wówczas stosowało chwyt marketingowy, doliczając do ceny zasadniczej sumę tzw. wymiany dewizowej. Wyjazd do Warny w Bułgarii na dwa tygodnie oferowano za 3500 złotych plus 1000 „wymiany”, a do Chorwacji za 8 tys. plus 1500 „wymiany”.

„Juventur” oferował tańsze wycieczki, z pobytem w gorszych warunkach, głównie w schroniskach młodzieżowych. Poza tym miał w programie obowiązkowe spotkania z „postępową” młodzieżą odwiedzanych krajów. 12 dni nad Bajkałem kosztowało w tej wersji 4780 złotych, objazd Egiptu 12800 zł, ale wycieczka do Stalingradu tylko 3300 zł.

Wiedza rolnicza w cenie

Specyficzne i przy tym drogie wycieczki oferowała „Gromada”. Np. za dwutygodniową wycieczkę, połączoną ze zwiedzaniem rolniczych spółdzielni produkcyjnych w Bułgarii żądano 6500 zł. Ośmiodniowy wyjazd: „Zwiedzamy rolnictwo Słowacji i Węgier” kosztował aż 3600 złotych. Widocznie wiedza rolnicza była w cenie... Podobnie mroziły krew w żyłach ceny wyjazdów z „Esperanto-tourem” na kongresy esperanckie - nawet za ocean do Brazylii czy Australii.

Nic zatem dziwnego, że zgodnie z hasłem „Polak potrafi” w czasach PRL-u na wycieczki do Rumunii zabierało się ze sobą biseptol, który uchodził tam za środek antykoncepcyjny. Na Węgry wiozło się kryształy, a do ZSRR - spodnie dżinsowe, krem Nivea, kosmetyki, zresztą tam na pniu wykupywano praktycznie wszystko. Zarobione pieniądze wymieniało się na złoto lub dolary. W krajach arabskich można było sprzedać np. dziesięciokrotnie drożej płyn do prania „Kokosal”, który miejscowi traktowali jako luksusowy szampon i prymitywne NRD-owskie zegarki marki „Ruhla”, duże i bardzo kolorowe, które u nas kosztowały jakieś 200 złotych, czyli 2 dolary. Taki zegarek w pewnym okresie Arabowie wymieniali na kożuchy, które w Polsce „chodziły po” 10 tysięcy złotych.

- Bywały wycieczki, w czasie których nikt nie chciał niczego zwiedzać - wspomina Jarosław Janczewski, przewodnik turystyczny i pilot polskich wycieczek zagranicznych w czasach PRL-u. - Turyści prosili tylko o podanie godziny i miejsca zbiórki oraz o wskazanie im drogi na najbliższe targowisko...

Paweł Sowiński, autor książki „Wakacje w Polsce Ludowej”, przytacza taką notatkę SB z 1973 roku: „Uczestnicy wycieczki do Egiptu wywozili z Polski m.in. 68 kryształów, 38 żelazek, 21 zegarków „Ruhla”, 17 wentylatorów itp. wartości 53 tys. zł. Po sprzedaży tych przedmiotów zakupiono na miejscu głównie złoto o wartości w Polsce ponad 500 tys. zł”.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Wielki Piątek u Ewangelików. Opowiada bp Marcin Hintz

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera