W latach 20. i 30. XIX w. rozbudowywano umocnienia na lewym, czyli przeciwnym od historycznego centrum brzegu Wisły. Nowym obiektem był m.in. Fort Przyczółek Mostowy, którego umocnienia widoczne są z dworca Toruń Główny. Na zdjęciu prezentujemy jednak Fort XIII (polska nazwa to Fort Kniaziewicza).

Ostatecznie toruńska twierdza składała się 15 fortów otaczających miasto zewnętrznym pierścieniem, w większości artyleryjskich, w znacznie mniejszym zakresie przeznaczonych dla piechoty – w stosunku 9 do 6.

Twierdza Chełmno. Otwarte przestrzenie ziemi chełmińskiej tylko gdzieniegdzie przecięte są dolinami niewielkich rzek i strumieni oraz nieckami jezior. Są też niezbyt duże wzniesienia. Nawet te nienajlepsze walory naturalne inżynierowie cesarstwa Niemiec wykorzystali perfekcyjnie i tak wkomponowali umocnienia w krajobraz, że trudno je zauważyć. Dodatkowo zamaskowali je roślinnością, jak w tym przypadku - w Watorowie.

Za kępą roślinności w Watorowie, w terenowej niecce, kryją się takie schrony...