Z końcem roku minął termin obowiązywania przepisu, zgodnie z którym gminy musiały zapewniać lokale zamienne dla lokatorów. Chodzi o osoby zmuszone do opuszczenia mieszkań w budynkach wymagających rozbiórki lub kapitalnego remontu. Po tej dacie obowiązek ten ma przejść... na właścicieli budynków. Sprawa budzi poważne kontrowersje zarówno wśród właścicieli nieruchomości, jak i samych lokatorów.
"Te obciążenia właścicieli budynków są nadmierne"
Stanisław Trociuk, zastępca rzecznika praw obywatelskich, interweniował w tej sprawie, zwracając się do ministra rozwoju i technologii. Według rzecznika, brak działań w tej kwestii może prowadzić do nadmiernego obciążenia właścicieli budynków oraz stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia lokatorów, którzy będą musieli pozostać w niebezpiecznych budynkach.
A to dlatego, że sprawa dotyczy przede wszystkim budynków o złym stanie technicznym, które w przeszłości znajdowały się pod zarządem publicznym, a następnie wróciły do spadkobierców dawnych właścicieli. Przez lata publicznej gospodarki lokalami zaniedbania narastały, w przeciwieństwie do czynszów. Te ostatnie podlegały regulacji (obowiązującej do 2005 roku) i nie pozwalały zgromadzić funduszy niezbędne remonty.
Dziś właściciele prywatnych nieruchomości (chodzi najczęściej o osoby fizyczne), nie mają możliwości ani zasobów, aby sprostać obowiązkowi zapewnienia lokali zamiennych. Tymczasem decyzje nadzoru budowlanego o wyłączeniu z użytkowania całych budynków, zdarzają się coraz częściej. W efekcie lokatorzy mogą zostać bez dachu nad głową.
Resort nie planuje zmiany. Czy rzecznik skłoni ministra do zmiany zdania?
Ministerstwo Rozwoju i Technologii na razie nie planuje przedłużenia ważności przepisu. Twierdzi, że liczba lokali zamiennych przyznawanych przez gminy maleje, a właściciele kamienic mieli czas na zgromadzenie środków na remonty. Innego zdania jest rzecznik praw obywatelskich, którego uważa, że resort ignoruje rzeczywistość rynkową.
„Gminy nadal dysponują największym zasobem mieszkaniowym i są jedynymi podmiotami, które mogą szybko zapewnić lokale zamienne w takich sytuacjach” – argumentuje Trociuk. Stanisław Trociuk zauważa, że rynek mieszkaniowy w Polsce nadal boryka się z problemem niedoboru tanich mieszkań, a odpowiedzialność za usuwanie skutków wieloletnich zaniedbań wciąż spada na barki prywatnych właścicieli.
Potrzebna pilna zmiana
Rzecznik apeluje o przedłużenie obowiązku gmin do zapewniania lokali zamiennych oraz o ponowne rozważenie wprowadzenia regulacji bezterminowych w tej sprawie. Jak podkreśla, na władzach publicznych spoczywa obowiązek przeciwdziałania bezdomności oraz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa obywateli, co wynika bezpośrednio z zapisów Konstytucji RP.
