"Wakacje z duchami". Gdy wszyscy mieszkańcy śpią, drużynowy zaczyna snuć opowieść...

Zobacz wideo: Casting do filmu "Negatyw" Roberta Wichrowskiego w Bydgoszczy

Jednym z nieodłącznych elementów harcerskich obozów są gawędy. Mają one miejsce po zmroku. Kiedy na mieszkańców okolicznych domostw spływa sen, wtedy przy ognisku zasiadają harcerze, a drużynowy zaczyna snuć opowieść.

Bydgoszcz. Historie z morałem i w duchu przeszłości

- Pamiętam, jak byłam jeszcze młodą harcerką. To było 25 lat temu. Zawsze bardzo czekaliśmy na te gawędy - aż będzie ciemno, rozpalimy ognisko. To był klimat jedyny w swoim rodzaju – wspomina Anna Filipczak-Krugły, komendant Zrzeszenia Harcerskiego Piąta.PL. - Dziś, patrząc z perspektywy instruktora, wychowawcy, mogę powiedzieć, że gawędy wyglądają podobnie. Najważniejsze jest, by miały motyw przewodni, morał. Tak, by czegoś słuchaczy nauczyły.

Jak dodaje nasza rozmówczyni, często opowieści te wiązały się z trudnymi sprawami. Dotyczyły bowiem nie tylko codziennych spraw, ale też ludzkich dramatów, np. II wojny światowej.

- Każda z takich opowieści ma określone przesłanie. Mnie najbardziej poruszały gawędy, które przemawiały do wychowania etycznego. Kierunkowały na myślenie „jakim człowiekiem chcę być w przyszłości”. Do dziś pamiętam też opowieści o bohaterach, których warto naśladować - tak jak choćby bohaterowie z Szarych Szeregów. Choć żyli wiele lat wcześniej, byli przecież takimi ludźmi, jak my. Kiedy pomyślimy sobie, że mogli być naszymi kolegami, koleżankami z klasy… I że to, jakie podejmiemy decyzje teraz, pchnie nas na określoną ścieżkę… To daje do myślenia - mówi Anna Filipczak-Krugły.

Celem gawęd, jak podkreśla, jest praca nad konkretnym tematem. Bywa, że w historiach tych pojawiają się nowe elementy, które pobudzają wyobraźnię słuchaczy.

- Do tego oczywiście trzeba się przygotować, sięgnąć do pewnych źródeł historycznych. Tak, by opowieść była ciekawa i zapadła w pamięci harcerzom. Na dodanie tego "dreszczyku emocji" mają też w dużym stopniu okoliczności - to, że jest wieczór, obok las, wokół ciemno... Jest zupełnie inaczej, niż jakby nauczyciel opowiadał - choćby tę samą historię - w klasie, po południu, kiedy świeci słońce - przekonuje nasza rozmówczyni.

A opowieści są różne. To np. losy harcerzy z wieży spadochronowej. Wieża ta była jednym w ważniejszych punktów obrony Katowic. Gdy 4 września oddziały Wermachtu wkroczyły do miasta, młodzi chwycili za broń. Harcerze strzelali do Niemców z Wieży Spadochronowej, w tym czasie harcerki pomagały rannym. Obrona trwała kilkanaście godzin. Nie zakończyła się sukcesem.

Wśród tematów gawęd nie brakowało też nawiązań lokalnych.

Bydgoszcz. Zdarzyło się to w Dolinie Śmierci...

- Dla mnie bardzo poruszająca była historia Albina Piotrowskiego - 16-letniego harcerza, który został rozstrzelany w fordońskiej Dolinie Śmierci w 1939 r. przez oddział Selbstchutzu - wspomina komendant ZH Piąta.PL.

To także opowieść na podstawie prawdziwych wydarzeń. 2 października przed kościołem na rynku Starego Fordonu hitlerowcy rozstrzelali na oczach cywilów osiem osób. Według niektórych źródeł, zdarzenie to było konsekwencją tego, co zdarzyło się miesiąc wcześniej. 2 września 1939 roku przez Fordon mieli przechodzić uchodźcy. Wśród Polaków rozeszła się pogłoska, że Niemcy strzelają do ludności polskiej. Ówczesny burmistrz miał nakazać przeprowadzenie rewizji w domach mieszkających w Fordonie Niemców w celu odnalezienia broni. Choć nie przekroczyli swoich uprawnień, miesiąc później w odwecie za tę akcję śmierć poniosło osiem osób. Byli wśród nich burmistrz Wacław Wawrzyniak, ks. Henryk Szuman, ks. Hubert Raszkowski, przemysłowiec Polikarp Ziółkowski, maszynista Stefan Zalesiak, rzeźnik Waldemar Podgórski, drogerzysta Brunon Kaszewski oraz gimnazjalista Albin Piotrowski.

Jak mówi nam Karolina Nowakowska, 15-letnia harcerka z 5. Bydgoskiej Drużyny Harcerskiej "Niezłomni" im. Danuty Siedzikówny, współczesne gawędy nie różnią się szczególnie od tych sprzed lat.

- W naszej drużynie staramy się zachować dawne tradycje. Siadamy razem przy ognisku, a drużynowy opowiada nam historię, która zawiera jakiś morał. To, jakie przekaże nam przesłanie, często zależy od potrzeb. Np., jeżeli drużynowy widzi, że są jakieś kłótnie, ktoś się ze sobą nie dogaduje, mowa jest o przyjaźni. Czasami o prawie harcerskim. Ale nie brakuje też opowieści o postaciach autentycznych, jak Danuta Siedzikówna "Inka" - patronka naszego Zrzeszenia - czy Robert Baden-Powell, który był założycielem skautingu - wymienia Karolina Nowakowska.

Są i opowieści lokalne, o żołnierzach niezłomnych. To historie prawdziwe, "z życia wzięte". I choć nie ma w nich mowy o zjawiskach paranormalnych, wciąż mają w sobie ducha przeszłości.