Stąd przeszedł do historii

Albert Michelson to pierwszy amerykański noblista. Wciąż niewiele osób wie, że ten wybitny fizyk urodził się na Kujawach.

<!** Image 2 alt="Image 152161" sub="Spotkanie z reżyserem i zarazem potomkiem wybitnego fizyka - pierwszy od prawej - Steve Michelson Fot. Dariusz Bloch">Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego, działające przy UKW, gościło wczoraj Steve’a Michelsona, potomka amerykańskiego fizyka. Reżyser pokazał film dokumentalny o życiu i osiągnięciach swojego przodka.

W Toruniu nie chcieli

Michelson nagrodę otrzymał w 1907 roku za skonstruowanie interferometru, przyrządu umożliwiającego pomiar odległości i wymiarów obiektu z wykorzystaniem fal świetlnych. Pamiątki po fizyku mieszczą się dziś w sali jego imienia w Naval Academy w Annapolis. Te, które nie są eksponowane, leżą w magazynie. Profesor Lidia Smentek z Instytutu Fizyki UMK w Toruniu postanowiła zawalczyć o utworzenie miejsca pamięci Michelsona w Strzelnie. Tamtejsze władze miasta nie odniosły się do projektu przychylnie. Podobnie toruńskie Muzeum Okręgowe. Dopiero współpraca z profesorem Adamem Sudołem, dyrektorem MDiUP, przyniosła efekt. Dziś wiadomo, że eksponaty zagoszczą właśnie tam.

<!** reklama>- W lipcu nasza delegacja pojedzie do Annapolis, by móc omówić szczegóły ze stroną amerykańską- mówi prof. Lidia Smentek. - Nie wiemy, kiedy dokładnie sprowadzimy eksponaty, ale będzie to depozyt. Być może na 100 lub nawet 150 lat. Wśród nich znajdzie się niezwykły, 100 kilogramowy harmoniczny analizator świetlny. Będzie też seria pamiątek i dokumentów po Albercie Michelsonie.

Fizyk urodził się w 1852 roku w Strzelnie (zm. w 1931 w Pasadenie w Kalifornii). Był synem Rozalii z domu Przyłubskiej i Samuela Michelsona. Jego ojciec był Żydem. Jako trzyletni chłopiec Albert Michelson wyemigrował z rodzicami do Stanów Zjednoczonych. Studiował, a potem wykładał w Naval Academy. Jego osiągnięcia naukowe zrewolucjonizowały fizykę. Sam Albert Einstein miał powiedzieć, że bez odkryć Michelsona nie byłoby teorii względności.

Dziś dobiega końca polska wizyta potomków fizyka. Steve Michelson w czwartek odwiedził Strzelno. Wczoraj reżyser spotkał się z bydgoszczanami w Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego.

- Czujemy misję odnalezienia i poznania kolejnych potomków Alberta Michelsona - mówił Steve Michelson, któremu towarzyszył brat Robert i kuzynka Michelle.

Film pt. „Michelson - mistrz światła” powstał w oparciu o wywiad z najmłodszą córką noblisty, Dorothy Michelson Livingston. To właśnie ona przekazała na ręce Steve’a pamiątki po ojcu, w tym oryginalny pierwszy paszport.

Krewni fizyka

- Nawiązaliśmy kontakt z astrofizykiem Peterem Michelsonem, bratankiem lub siostrzeńcem Alberta. Wiemy, że Steven jest potomkiem fizyka, ale wczesną jesienią przeprowadzone zostaną badania DNA, by móc potwierdzić pokrewieństwo. Ponadto Steven wyruszy wkrótce na Łotwę, by dotrzeć do kolejnych osób, w których żyłach płynie krew Michelsonów. Potomkom noblisty zależy na uzupełnieniu luk w drzewie genealogicznym - mówi prof. Lidia Smentek.

W spotkaniu udział wziął również Tomasz Kardaś, nauczyciel fizyki ze strzeleńskiego liceum, który od dwudziestu sześciu lat zbiera materiały poświęcone życiu i pracy naukowej Alberta Michelsona.

- Anegdota mówi, że podczas podróży statkiem do Sztokholmu na galę rozdania Nagród Nobla, Michelson toczył burzliwe kłótnie z mężczyzną z sąsiedniej kajuty. Podczas ich awantur interweniować miał sam kapitan statku. Sąsiadem Michelsona okazał się Joseph Rudyard Kipling, który tego samego wieczoru odbierał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury - mówił Tomasz Kardaś. - Albert Michelson jest dla mnie fascynujący ze względu na wszechstronność. Był naukowcem, lecz również artystą. Malował, rysował, komponował muzykę.

W podkładzie muzycznym do filmu „Michelson - mistrz światła” wykorzystano właśnie melodię napisaną przez fizyka.

- To człowiek renesansu - dodaje prof. Lidia Smentek. - Był autorem patentów i wynalazków, m.in. sposobu mocowania guzików do munduru bez ich przyszywania.