Prezydent RP to najwyższy przedstawiciel polskich władz
Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem polskich władz. Stanowi gwarant władzy państwowej, jest najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej, ponadto czuwa nad przestrzeganiem postanowień i przepisów Konstytucji. Prezydent jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Szczegółowe kompetencje Prezydenta RP można pogrupować na:
- kompetencje związane ze stosunkami międzynarodowymi,
- kompetencje związane z wojskowością,
- kompetencje dotyczące uchwalonych ustaw,
- kompetencje związane z orderami i odznaczeniami,
- kompetencje związane z nominacjami,
- kompetencje związane z desygnowaniem i powoływaniem Premiera i Rady Ministrów,
- kompetencje związane z Radą Gabinetową,
- kompetencje związane z nadawaniem obywatelstwa,
- kompetencje dotyczące aktów urzędowych,
- prawo łaski.
Kompetencje Prezydenta RP związane ze stosunkami międzynarodowymi
Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej – uosabia państwo na arenie międzynarodowej, szczególnie w kontaktach z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi, w tym np. z NATO lub ONZ. Reprezentacja ta dotyczy nie tylko sytuacji wymuszonych przez prawo krajowe lub międzynarodowe, ale także przez stosunki dyplomatyczne.
Prezydent RP m.in.:
- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
- mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
- przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw oraz organizacji międzynarodowych.
Kompetencje Prezydenta RP związane z wojskowością
Prezydent RP, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zatwierdza strategię bezpieczeństwa narodowego, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego, postanawia o wprowadzeniu lub zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa.
Prezydent RP może zarządzić powszechną lub częściową mobilizację oraz użycie Sił Zbrojnych do obrony RP. Decyduje też o wysłaniu wojska polskiego za granicę. Ponadto to on nadaje stopnie wojskowe i w razie zagrożenia może wprowadzić stan wojenny lub stan wyjątkowy.
Kompetencje Prezydenta RP wobec uchwalonych ustaw
Zgodnie z art. 122 Konstytucji warunkiem wejścia w życie każdej ustawy jest podpisanie jej przez Prezydenta RP.
Jeśli głowa państwa ma wątpliwości wobec którejś z ustaw, może ją zawetować lub odesłać do rozpatrzenia Trybunałowi Konstytucyjnemu.
Ponadto Konstytucja umożliwia prezydentowi wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego nie tylko z projektem ustawy, ale także z już obowiązującą ustawą. Odpowiedni wniosek Prezydent może złożyć w dowolnym czasie nawet wobec umowy międzynarodowej lub rozporządzenia.
Kompetencje Prezydenta RP związanie z orderami i odznaczeniami
Prezydent RP nadaje ordery i odznaczenia, w tym m.in:
- Order Orła Białego, Order Odrodzenia Polski, Order Krzyża Wojskowego, Order Krzyża Niepodległości, Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej;
- Krzyż Wolności i Solidarności, Krzyż Zasługi, Krzyż Zasługi za Dzielność, Krzyż Zesłańców Sybiru, Krzyż Wschodni, Krzyż Zachodni, Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, Medal za Ofiarność i Odwagę, Medal za Długoletnią Służbę, Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie, Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości;
- Krzyż Wojskowy, Order Wojenny Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Krzyż Zasługi z Mieczami.
Ordery i odznaczenia mogą być nadawane także pośmiertnie.
Prezydent RP może też podjąć decyzję o pozbawieniu orderów i odznaczeń.
Kompetencje Prezydenta RP związane z nominacjami
Zgodnie z at. 25 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki Prezydent RP nadaje stopnie profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim.
Ponadto Prezydent RP powołuje do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego: Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz sądów wojskowych.
Głowa państwa nadaje także stopnie generalskie oficerom WP.
Kompetencje Prezydenta RP związane z desygnowaniem i powoływaniem Premiera i Rady Ministrów
Desygnowany Premier proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów. Następnie Prezydent dokonuje aktu powołania Premiera i pozostałych członków Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
Premier, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania.
Zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów, w toku pracy Rządu, dokonuje Prezydent na wniosek Premiera.
Kompetencje związane z Radą Gabinetową
Prezydent może – w sprawach szczególnej wagi – zwołać Radę Gabinetową. Tworzy ją Rada Ministrów, przewodniczy jej głowa państwa.
Stanowiska Rady Gabinetowej nie mają charakteru prawnie wiążącego.
Kompetencje Prezydenta RP związane z nadawaniem obywatelstwa
Prezydent RP nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Osoby, które mieszkają w Polsce (i nie są na pobycie na podstawie wizy lub w ruchu bezwizowym) składają wnioski za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania, a zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem właściwego konsula.
Kompetencje Prezydenta RP dotyczące aktów urzędowych
Prezydent RP wydaje rozporządzenia, zarządzenia i postanowienia, w tym m.in.:
- zarządzenie wyborów do Sejmu i Senatu,
- zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
- skracanie kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
- inicjatywy ustawodawczej,
- zarządzanie referendum ogólnokrajowego,
- podpisywanie albo odmowy podpisania ustawy,
- zarządzanie ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
- zwracanie się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
- wnioskowanie do Trybunału Konstytucyjnego,
- wnioskowanie o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,
- desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów.
Prawo łaski
Prezydent może zastosować akt łaski wobec każdego skazanego oprócz tych osób, które zostały skazane przez Trybunał Stanu.
Prezydencki akt łaski nie podlega kontroli.
Źródło: Prezydent.pl
