Badania prowadzone od 1949 r. w Gieczu wskazują, że gród ten jest starszy od Gniezna. Archeolodzy dowodzą, że Giecz to matecznik Piastów, władców Polan, że był pierwszą stolicą rodzącego się państwa polskiego.
<!** Image 2 align=right alt="Image 57536" sub="Wczesno-średniowieczne znaleziska z Giecza - żelazny miecz i pozłacany szyszak">W miejscu, gdzie niegdyś wznosił się obronny gród Polan, mieści się dziś Rezerwat Archeologiczny „Gród Piastowski w Gieczu”. Współczesny adres: Grodziszczko 2, gmina Dominowo w Wielkopolsce. Ponad 1000 lat temu stał tam gród pierwszych Piastów - w pewnym sensie to pierwsza stolica Polski.
Media podały ostatnio, że właśnie odkryto, iż Giecz jest o prawie 100 lat starszy od Gniezna, że to gorąca sensacja i radykalna zmiana początków historii Polski. Fakt, to odkrycie interesujące, jednak dokonano go ładnych kilka lat temu. Dlaczego je odgrzano? Dziennikarze, szczególnie młodzi, gorączkowo szukają supertematów, nie zadając sobie trudu, by informacje zweryfikować. Archeolodzy z kolei, z naprawdę skromnymi funduszami, gdy brak faktycznie sensacyjnych odkryć, uczą się sztuki marketingu. Historia Giecza i tworzenia się zrębów panstwa polskiego jest jednak na tyle fascynująca, że warto do sprawy powrócić.
Już kilkadziesiąt lat temu historycy zakładali, że gród w Gieczu mógł powstać krótko po 800 r. i przed 930 r. Wykopaliska prowadzone od 1949 r. na stanowisku powierzchni 5 hektarów odsłoniły pozostałości grodziska i fundamenty kaplicy wzniesionej z kamienia. Długo brakowało bezdyskusyjnych dowodów, że gród jest starszy od Gniezna. Przyniosły je dopiero badania prowadzone w latach 1997-2000.
Co podają dokumenty? W podsumowaniu prac z tamtego okresu, archeolodzy stwierdzają: „Podczas badań prowadzonych bezpośrednio na północ od pozostałości kościoła grodowego pw. św. Jana Chrzciciela odkryto istnienie w tym miejscu wału obronnego, który został zniwelowany podczas przebudowy związanej z poszerzaniem grodu. Z zachowanych w dolnej jego części drewnianych belek pobrano próby do analizy dendrochronologicznej (badania wykonał prof. Marek Krąpiec z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie). Z serii 13 prób tylko w jednym przypadku stwierdzono pozostałości warstwy bielastej. Belkę tę można wobec tego datować w miarę pewnie na rok 853 (-7/+8 lat). Pozostałe zostały ścięte po 767, po 809, po 833, po 834, po 837, po 843, po 844, po 857 i po 865 r. Te najstarsze daty pochodzą z dranic, wręcz z desek, w ich przypadkach nie zachowały się zewnętrzne - a więc najmłodsze - słoje drewna. Natomiast datowanie pierwszego, zewnętrznego stosu wału 1. fazy, mieści się pewnie w okresie od po 833 do 865 (-7 / +8). Tak więc najstarszy wał grodu w Gieczu wybudowano ok. 865 r., przy czym do budowy wykorzystano materiał gromadzony już wcześniej.”
<!** reklama left>Sprawa jest już jasna - to, że Giecz był pierwszą stolicę Polski ustalono w okolicach 2000 r. Wtedy to zdetronizowano Gniezno, którego mury zostały wzniesione ok. 940 r. Wcześniej w Gnieźnie było przypuszczalnie miejsce kultu Polan - może znajdowała się tam najważniejsza w regionie świątynia słowiańskich bogów.
Kompleksowe badania wskazują, że państwo Polan stało się potęgą już za czasów Siemomysła, jak się zakłada, ojca Mieszka I. Po chrzcie Polski i małżeństwie z Dobrawą, Mieszko I rozbudował istniejące już grody, przyłączył do swego państwa ziemie nad Notecią i uczynił swymi wasalami plemiona z Pomorza, Śląska i Małopolski. Do kraju Polan - Polski - wcielił wszystkie te ziemie syn Mieszka i pierwszy król naszego kraju, Bolesław Chrobry.
Najpierw stolica, potem wieś
Przez blisko 100 lat był Giecz stolicą kraju Polan, potem centrum władzy stało się Gniezno. W następnych dziesięcioleciach gród nadal pozostawał jednym z najważniejszych ośrodków kraju. Jak w „Kronice Polski” pisał Gal Anonim, Bolesław Chrobry miał do dyspozycji 1300 pancernych (konnych rycerzy w kolczugach) i 4 tys. tarczowników (lekkiej jazdy) z Poznania, 1500 pancernych i 5 tys. tarczowników z Gniezna, 800 pancernych i 2 tys. tarczowników z grodu Władysławia oraz „z Giecza 300 pancernych i 2000 tarczowników, ci wszyscy waleczni i wprawni w rzemiośle wojennym”. Wówczas o znaczeniu grodu decydowała jego siła militarna.
Giecz, wzniesiony przez na poły mitycznych przodków Mieszka I, stracił na znaczeniu, gdy stolicę Polan przeniesiono do Gniezna. Z czasem przestał być grodem, stał się wsią. A to, że był pierwszą stolicą Polski, poszło w niepamięć.
