OBWE: Wybory prezydenckie w Polsce mogą naruszać zasady demokratyczne

Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie o opinię dotyczącą sposobu przeprowadzenia wyborów prezydenckich w Polsce w 2020 roku. Prośba wystosowana 9 kwietnia odnosiła się do propozycji polskich władz, które w obliczu zagrożenia epidemiologicznego postanowiły przeprowadzić głosowanie w formie korespondencyjnej. Zapisy przygotowanej ustawy budzą wiele kontrowersji i sprzeciwów.

27 kwietnia Gavin Weise i Vasil Vashchanka opublikowali raport opiniujący w imieniu OBWE sposób przeprowadzenia nadchodzących wyborów w Polsce. Eksperci analizowali zapisy ustawy, którą obecnie proceduje Senat i odnosili je do Konstytucji RP, a także międzynarodowych standardów i dobrych praktyk demokratycznych wyborów.

Z opinii OBWE wynika, że wybory w formie zaproponowanej przez rząd Mateusza Morawieckiego nie spełnią demokratycznych kryteriów, stworzą legislacyjne nieporozumienia, konflikt interesów ośrodków władzy, a także osłabią mandat nowo wybranego prezydenta.

Przypomnijmy, że art. 127 Konstytucji gwarantuje, że wybór prezydenta RP musi się odbyć w sposób

• powszechny
• równy
• bezpośredni
• tajny

W opinii Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE ustawa przyjęta przez Sejm wymaga licznych poprawek, by nie doprowadziła do obciążenia niektórych instytucji władzy oraz nie zagroziła ważnym pryncypiom demokratycznych zasad.

OBWE apeluje do polskich władz:

• by zmiany w ustawie zostały przyjęte w drodze publicznego i powszechnego procesu, respektującego demokratyczne priorytety i zasady prawa, a także uwzględniającego powszechną dyskusję i konsensus stron kluczowych w dialogu;
• by zmiany w prawie były przyjęte z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zachowana została pewność prawna, a obywateli mogli być odpowiednio wyedukowani i poinstruowani;
• by ponownie rozpatrzyć punkt dający Marszałkowi Sejmu prawo zmiany daty wyborów;
• by prawa, które na mocy przyjętej ustawy przekazano ministrowi skarbu państwa, przywrócono Państwowej Komisji Wyborczej;
• by zapewnić możliwość obserwacji przebiegów wyborów pełnomocnikom i obywatelom, a także zagwarantować im niezbędne środki bezpieczeństwa;
• by przewodniczący okręgowych komisji wyborczych byli wybierani przez wszystkich członków tej komisji na jej pierwszym spotkaniu;
• by zapewnić obywatelom odpowiedni czas na wpisanie się na listę wyborców w miejscu tymczasowego przebywania, a także by poinformować ich o tym prawie w kampanii edukacyjnej;
• by uporządkować zapisy dotyczące zwrotu kart do głosowania, uznawania ich ważności i nieważności;
• by wydłużyć możliwy czas na oddanie karty do głosowania ze względu na prawa osób niepełnosprawnych.

Treść opinii w języku angielskim dostępna jest TUTAJ.