Wśród nowych zakazanych gatunków znalazła się m.in. pistia rozetkowa – roślina wodna, która rozprzestrzenia się w błyskawicznym tempie, a także ryba przydenka żebrowata oraz żaba platana szponiasta.
Co oznaczają nowe przepisy o inwazyjnych gatunkach obcych?
Restrykcje dotyczące przetrzymywania, sprzedaży oraz importu tych gatunków na teren Unii Europejskiej obowiązują od sierpnia. Osoby oraz firmy, które już je posiadają, np. szkółki roślin wodnych czy sklepy zoologiczne, mogą je sprzedać, ale tylko na specjalnych warunkach.
Zgodnie z przepisami, właściciele zapasów będą mieli rok, czyli do 2 sierpnia 2025 roku, na sprzedaż lub przekazanie tych gatunków do innych podmiotów posiadających stosowne zezwolenia. W przypadku instytucji naukowych lub zajmujących się ochroną gatunków, możliwe będzie przetrzymywanie i przemieszczanie zakazanych gatunków przez okres dwóch lat, czyli do 2 sierpnia 2026 roku. Wszystkie działania muszą być prowadzone w izolowanych warunkach, aby uniemożliwić rozmnażanie się i ucieczkę niebezpiecznych dla europejskiej przyrody stworzeń.
lista Unii Europejskiej o inwazyjnych gatunkach obcych. Na czarnej liście - płaz, ryba i... kapusta
Pistia rozetkowa, popularnie nazywana "kapustą wodną", to roślina wodna o charakterystycznych pływających rozetach liści. Jej zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się sprawia, że może w krótkim czasie pokryć duże powierzchnie wód stojących, uniemożliwiając rozwój rodzimych gatunków roślin i zwierząt. Wprowadzenie pistii do ekosystemów europejskich niesie za sobą ryzyko wyparcia lokalnych gatunków i zakłócenia funkcjonowania zbiorników wodnych.
Przydenka żebrowata to ryba pochodząca z atlantyckiego wybrzeża Stanów Zjednoczonych i Kanady, stała się popularna w akwarystyce ze względu na swoją odporność na trudne warunki. Jest w stanie przetrwać przy niskiej zawartości tlenu oraz w środowisku o zmieniających się temperaturach. Po ucieczce z hodowli łatwo zasiedla nowe obszary, gdzie szybko się adaptuje. Żywi się m.in. ślimakami i małymi rybami, co sprawia, że stanowi zagrożenie dla lokalnych gatunków i równowagi ekosystemów wodnych.
Platana szponiasta, pochodząca z Afryki żaba, również jest popularna w Europie jako zwierzę akwariowe. Przypadki jej uwolnienia do środowisk naturalnych spowodowały, że płaz kolonizuje nowe tereny. Platana poluje zarówno na wodne bezkręgowce, jak i na inne płazy oraz ryby, a nawet potrafi atakować ofiary na lądzie. Taka dieta i agresywna ekspansja wpływa destrukcyjnie na lokalne ekosystemy, zagrażając rodzimej faunie.
Jeśli po upływie wskazanych terminów, jeśli pistia, platana i przydenka nie zostaną sprzedane ani przekazane, właściciel będzie zobowiązany do ich eliminacji. Rośliny takie muszą zostać unieszkodliwione w sposób zapobiegający ich dalszemu rozprzestrzenianiu się, natomiast zwierzęta mogą być poddane uśmierceniu zgodnie z odpowiednimi przepisami. W obu przypadkach konieczne jest zgłoszenie tych działań do regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
Osoby prywatne, które posiadają np. platanę szponiastą jako zwierzę domowe, muszą uzyskać specjalne zezwolenie na jej przetrzymywanie. Wniosek w tej sprawie należy złożyć do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska najpóźniej do 2 lutego 2025 roku. W przypadku niezłożenia wniosku w terminie, zwierzęta będą musiały zostać oddane do specjalnych ośrodków lub poddane eutanazji, a każdy przypadek musi zostać zgłoszony do odpowiednich władz. Za złamanie przepisu grozi nawet 1 milion zł kary.
Dlaczego obce gatunki są niebezpieczne?
Inwazyjne gatunki obce to organizmy, które z łatwością rozprzestrzeniają się poza swoim naturalnym zasięgiem, zagrażając lokalnym ekosystemom. Mogą wypierać gatunki rodzime, konkurować o pokarm oraz wprowadzać nowe choroby.
Zjawisko rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych narasta, co jest związane m.in. z globalizacją handlu, transportu i turystyki. Straty związane z obecnością tych gatunków stają się coraz bardziej odczuwalne, nie tylko dla środowiska, ale także dla gospodarki, czego najlepszym przykładem są nawłoć kanadyjska i barszcz Sosnowskiego
