Miłość i wojna - książka o uczuciu, którego nie zniszczył nawet obóz zagłady

Trop prowadzi we właściwym kierunku. Nie jest to jednak próba literackiego przetworzenia historycznej wiedzy o zbrodniach nazistów. Szczegóły eksperymentów nie zajmują w tym dziele wiele miejsca. Autorkę bardziej interesują psychologiczne aspekty zniewolenia i próby ocalenia resztek człowieczeństwa w barbarzyńskim świecie obozu.

Zniewolenie ma zresztą w „Królikach z Ravensbrück” dwa wymiary przestrzenne i czasowe. Akcja toczy się na przemian w latach II wojny światowej i na początku 1990 r. w Berlinie, gdy trwa rozbiórka berlińskiego muru. Głównym bohaterem opowieści wojennej jest Heinrich Winter. Heinrich jest profesorem literatury, jako osoba nienależąca do nazistowskiej partii z trudem utrzymującym posadę na coraz bardziej upolitycznionej uczelni. Najlepszą studentką Heinricha jest atrakcyjna Frieda. Urok Friedy to jednak nie tylko ponętne ciało. Frieda jest poliglotką i erudytką, a do tego - jak się wkrótce profesor przekona - osobą odważną, w tamtych niebezpiecznych czasach pozwalającą sobie na głośne krytyczne opinie o nazistach. Tworzy to powalającą mieszankę dla Heinricha, młodego żonkosia. Profesora ogarnia coraz bardziej płomienne uczucie do Friedy - uczucie odwzajemniane.

Bohaterką wątku rozwijającego się w 1990 r. jest Miriam, kobieta w średnim wieku. Miriam przyjeżdża do Berlina z Wolfsburga, by się opiekować ojcem po udarze mózgu. Opieka nad nieprzytomnym ojcem, a jest nim Heinrich Winter, to jednocześnie próba ucieczki męża, który podporządkował sobie Miriam i znęcał się nad nim niczym kapo w obozie koncentracyjnym.

Miriam nie odwiedzała rodzinnego domu od wielu lat, bo tak sobie życzył jej mąż. Matka Miriam już nie żyje. W pokoju matki kobieta znajduje obozowy pasiak, a w jego zakamarkach zaszyte listy z Ravensbrück, pisane przez kobietę o imieniu uparcie powtarzanym przez chwilami odzyskującego świadomość ojca. Imię brzmi „Frieda”…

Powieść oferuje nieźle przedstawiony portret psychologiczny kobiety zaszczutej przez męża, usiłującej wyrwać się z toksycznego związku. Niestety, miłość Heinricha i Friedy pokazana jest z mniejszą finezją, w poetyce zbliżonej do wysokonakładowych romansów.

Anna Ellory, Króliki z Ravensbrück, Prószyński i S-ka, Warszawa 2020.