Los okazał się dla niego łaskawy

Stanisław Lose był pierwszej piątce przeznaczonych do rozstrzelania, którym 30 października 1939 roku polecono wskoczyć do dołu wykopanego na cmentarzu żydowskim w Szubinie.

<!** Image 2 align=right alt="Image 97644" sub="Zakład, na terenie którego podczas drugiej wojny światowej więziono Stanisława Losego z Barcina Fot. Kamila Czechowska">Zbiorową mogiłę wykopali dzień wcześniej inni aresztanci. Do stojących w dole strzelało 10 Niemców. Po pierwszej salwie Stanisław Lose upadł i stracił przytomność.

Na rowerze w rodzinne strony

Gdy się ocknął, część Niemców opuszczała cmentarz, zostali tylko grabarze, którzy dobili błagających o litość Mikołaja Jabłczyńskiego i Wacława Alwina z Rynarzewa. W tym czasie Stanisław Lose udawał martwego, na nim leżały zwłoki dwóch zamordowanych Polaków. Niemcy zasypali zbiorową mogiłę i wówczas usłyszał, że odchodzą. Po pewnym czasie, gdy wszystko się uspokoiło, Stanisław Lose umknął z mogiły.

Po opuszczeniu cmentarza, Stanisław Lose udał się do ochronki prowadzonej przez siostry zakonne, gdzie udzielono mu pierwszej pomocy. Później dotarł do Kazimierza Bałki, szubińskiego kupca na Rynku. Potem przez Młodocin i Wiktorowo, podróżował do brata do Inowrocławia. Tam wyleczył się z ran i z fałszywymi dokumentami wyruszył na rowerze w rodzinne strony, do Turwi.

Walczył z okupantem

Ukrywał się u rodziców, a 7 stycznia 1940 roku wyjechał do Warszawy. 11 stycznia 1940 roku spotkał się z żoną i dziećmi, którzy zostali wysiedleni na początku grudnia z powiatu szubińskiego w okolice Mińska Mazowieckiego, do miejscowości Dębe Wielkie. Pracował jako robotnik rolny, rybak, gajowy, zastępca leśniczego w majątku Zofijówka.

W 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej. Pełnił funkcje obserwatora w stopniu starszego sierżanta. Przekazywał informacje o stacjonujących w okolicach oddziałach niemieckiego wojska i policji, udzielał schronienia i zapewniał prowiant partyzantom. Wojnę przeżył od nazwiskiem Jan Kossak.

Znajomi i część rodziny była przekonana o śmierci Stanisława Losego, gdyż informacje o egzekucji Niemcy publikowali na plakatach.

Wielkie było zaskoczenie najbliższych, gdy w czasie wojny lub po niej spotkali się z nim. Po wojnie zaangażował się w proces upamiętniania wydarzeń z pierwszych miesięcy II wojny światowej.

Przemawiał z mównicy na uroczystości związanej z ekshumacjami rozstrzelanych Polaków w 1945 roku. Odznaczony został Krzyżem Walecznych 1920 r., w 1938 r. Medalem Niepodległości, odznaką honorową Orlęta 1919 r., Medalem Dziesięciolecia, w 1964 r. Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Od 1945 r. do 1949 r. pracował jako kierownik gorzelni w Barcinie, później przeniósł się do miejscowości Mędrzyc w powiecie grudziądzkim, a następnie do Więcborka. Zmarł 7 sierpnia 1970 r.