Nakło jest ładnym miastem o ciekawej strukturze architektonicznej, elementach kulturowych i barwnej historii. Tę spuściznę tworzyło wielu ludzi.
<!** Image 2 align=right alt="Image 64135" sub="Rycina pałacu w Samostrzelu, pochodząca z początku XIX wieku. /Fot. Archiwum Muzeum Ziemi Krajeńskiej">Chronologicznie pierwszym nakielskim budowniczym, chociaż bardziej fundatorem, poświadczonym źródłowo, był książę Bolesław Chrobry. Na początku XI w., po zdobyciu nakielskiego grodu, nakazał wszystko zburzyć i postawić od nowa. Kolejnym był Bolesław Krzywousty odbudowujący Nakło w początkach XII w., czy książę Przemysław I, który w połowie XIII w. kazał postawić obszerną warownię w miejscu, gdzie obecnie stoi kościół św. Wawrzyńca. Jako budowniczy mocno zapisał się też król Kazimierz Wielki. To z jego polecenia w połowie XIV w., miasto opasano nowymi wałami i postawiono murowany zamek z wieżą.
Nie ma śladów
<!** reklama left>W następnych wiekach Nakło rozbudowywano, przebudowywano, nieustannie zmieniając jego wygląd. Niestety, nie zachowały się żadne przekazy źródłowe wspominające z imienia architektów lub budowniczych. Co najwyżej, znani są fundatorzy lub nadzorcy niektórych inicjatyw. W samym Nakle nie ma już budowli z okresu staropolskiego. Gdyby takie istniały, może na swoich murach skrywałyby jeszcze inskrypcje z podpisem autora, co praktykowano dawniej, a niekiedy stosuje się i dziś. Może Albert Naklen z Nakła, którego podpis z datą „1597” wyryty na cegle ściany nawy bocznej kościoła pw. św. Jadwigi w Nieszawie był również architektem bądź budowniczym w Nakle?
Wielkie nazwiska
Znanych jest natomiast wielu późniejszych twórców. Do najwybitniejszych architektów i budowniczych XVIII w. należał Merker (lub Merkier) ze Szczecinka. Sprowadzony przez Wojciecha Bnińskiego, w latach 40. pobudował piękny pałac w Samostrzelu, a następnie rozpoczął budowę barokowego kościoła w Sadkach. Po jego śmierci w 1753 r. dzieło budowy kontynuowali Czech, Paweł Pilgram z Poznania, Jan Buller z Sępólna, Dawid Fecell, saksończyk z Chojnic Gottfried Obereich oraz bydgoszczanin Andrzej Sztychel. Pierwsza przebudowa pałacu miała miejsce w latach 30. XIX w. Jej autorem najprawdopodobniej był wybitny berliński architekt Karl Fryderyk Schinkl, który m.in. projektował świątynie katolicką i protestancką w Mroczy. 50 lat później prawdopodobnym projektantem kolejnej przebudowy pałacu był Franz Schwechten, nadworny architekt cesarzy niemieckich. Równie trudno jest wskazać głównego architekta innej perły architektonicznej na Krajnie - pałacu w Potulicach. Szczątkowo zachowane źródła wymieniają trzy znakomiości - Leandra i Henryka Marconich oraz Stanisława Hebanowskiego.
Autor jest dyrektorem Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle.
