Ewolucja nie lubi egoistów

Ewolucja w rozwoju naszego gatunku postawiła na współdziałanie. Najnowsze ustalenia nauki dowodzą, że właśnie ewolucyjne mechanizmy ograniczają obszar wpływów, jakie by mogły uzyskać osoby samolubne.

<!** reklama>

Historia naszego gatunku liczy ponad 200 tysiącleci, a nasi poprzednicy wspinali się po ewolucyjnej drabinie przez 7 milionów lat. Była to długa droga pełna niebezpieczeństw, jednak dla ludzkości zakończyła się sukcesem. Ewolucja o to zadbała, ale by tak się stało, umieściła w ludzkiej psychice, a co za tym idzie, także w zachowaniach, swoiste bezpieczniki. Dowodzą tego, między innymi, wyniki prac dwóch wykładowców mikrobiologii i genetyki molekularnej z Michigan State University.

Dr Christoph Adami i dr Arend Hintze przedstawili pod koniec sierpnia tego roku wyniki swych badań, z których jednoznacznie wynika, że ewolucja nie sprzyja samolubom. Adami i Hintze obalili w ten sposób popularną dotąd teorię, że w wyścigu ewolucyjnym zwyciężają tylko jednostki nastawione egoistycznie.

- Znaleźliśmy dowody na to, że ewolucja cię ukarze, jeśli jesteś egoistą i myślisz wyłącznie o swojej korzyści - twierdzi dr Christoph Adami. - Na krótkim dystansie czasu niektóre samolubne organizmy, w tym i ludzie, mogą wysunąć się naprzód w ewolucyjnym wyścigu, ale na dłuższą metę przegrywają.

Uczeni z Michigan State University przy wsparciu National Science Foundation wykorzystali w swych badaniach specjalistyczne oprogramowania komputerowe, opierając się na teorii gier, która w ostatnich latach jest coraz szerzej stosowana w wielu dyscyplinach nauki, od biologii, po ekonomię i nauki polityczne. Teoria gier okazała się również przydatna w badaniach Adamiego i Hintzego, które koncentrowały się na współpracy, występującej u wszystkich form życia, od organizmów jednokomórkowych do ludzi.

Analizy wykazały, że jedynie współpraca daje długoterminowe korzyści zarówno gatunkowi, jak i tworzącym go jednostkom, dlatego ewolucja nie dopuściła do stworzenia świata zapełnionego egoistycznymi istotami.

Można nawet powiedzieć, że egoiści mają wbudowane bezpieczniki, by nie odnieśli zbyt wielkich sukcesów i nie zdominowali społeczności, w której żyją. Według opublikowanych w maju tego roku ustaleń pary naukowców z Nowej Zelandii, egoistyczne osoby, które uważają, że bez względu na nakład pracy zasługują na sukces, są bardziej od innych podatne na załamanie, gdy tylko pojawią się jakieś przeciwności w realizacji planów.

Dr Jamin Halberstadt i dr Donna Anderson, psycholodzy z nowozelandzkiego Uniwersytetu Ontago, przeprowadzili serię eksperymentów z trzema setkami studentów ze swojej uczelni. Naukowcy przez dwa lata śledzili postępy w nauce oraz innych działaniach życiowych lub artystycznych, jakie uzyskiwali ich podopieczni. Dr Anderson i dr Halbestadt wykazali, że gdy wchodzące w skład badanej grupy osoby z nadmierną wiarą w prawo do osiągania sukcesów zetknęły się z nieoczekiwanymi trudnościami, to w każdej dziedzinie wypadały dużo gorzej niż reszta studentów. Według uczonych, życiowa postawa egoistycznie nastawionych osób sprawia, że są one znacznie mniej zmotywowane do wykonania dodatkowego wysiłku, by pokonać przeciwności.

- Ludzie, którzy uważają, że nie muszą pracować na osiągnięcie sukcesu, bo mają po prostu do takiego sukcesu prawo, są irytujący dla otoczenia, ale na tym nie kończą się ich kłopoty - wyjaśnia dr Halberstadt. - Okazuje się, że silne przekonanie tego rodzaju jednostek o ich nadzwyczajnej wartości stanowi autodestrukcyjną strategię życiową. Osoby o takiej postawie zamiast podjąć większy wysiłek poddają się. Uznają przy tym, że spotkała je jakaś niezasłużona krzywda i wolą obwiniać innych za swoje niepowodzenia.

Dr Halberstadt ma rację, bo mało kto lubi egoistów. Samolubne jednostki wciąż jednak pojawiają się w społecznościach, a czasem nawet udaje im się dojść do władzy. Według uczonych z Uniwersytetu Ontago, egoista jednak ma problemy z utrzymaniem wysokiej pozycji. Także ustalenia dr. Adamiego i dr Hintzego wykazują, że sukces samoluba nie trwa długo. Ewolucja zadbała bowiem, by większe korzyści odnosiły współpracujące ze sobą jednostki tworząc wspólnoty.