Dwoje naszych w jedenastce

„11 dzielnych ludzi” to tytuł książki, która z inicjatywy Narodowego Centrum Kultury ukazała się w związku z 90. rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości.

<!** Image 2 align=right alt="Image 103368" sub="Wczoraj odbyła się bydgoska promocja książki „11 dzielnych ludzi” Fot. Dariusz Bloch">Przedstawiono w niej wybrane sylwetki jedenastu zasłużonych dla Polski bohaterów. Wydawnictwu patronuje Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.

W gronie elitarnej jedenastki znalazły się dwie wybitne postaci z naszego regionu: torunianka prof. Elżbieta Zawacka i urodzony w Bydgoszczy kryptolog Marian Rejewski. Pozostali bohaterowie książki to osławiony dobrowolny więzień Auschwitz rotmistrz Witold Pilecki, legionista Józef Herzog, legionistka gen. Wanda Gertz, podróżnik Kazimierz Nowak, legionista i prezydent Łodzi Aleksy Rżewski, Bronisław Kowalczewski, szef Kedywu AK gen. Emil Fieldorf „Nil”, śląska opozycjonistka Danuta Skorenko oraz rodzina Ulmów z Podkarpacia, zamęczona za pomoc udzielaną Żydom.

Tych jedenaście historii poszczególnych osób opowiedzianych w nowatorski sposób jest symbolicznym wyborem dokonanym wśród tych wszystkich, o których dziś mało kto już pamięta, a którym tę pamięć jesteśmy winni. Wydawca i autorzy postanowili przełamać stereotypowe myślenie o walce o niepodległość, ukazując różnorodność wyjątkowych postaw. Książkę zamknie współczesne opowiadanie „Dwunasta zapałka”, przygotowane przez pisarza Tomasza Łysiaka, autora bestsellerowego „Szalbierza”.

<!** reklama>Do książki warto zajrzeć, tym bardziej że są tam i „nasi”.

Generał bryg. Elżbieta Zawacka, urodzona w 1909 roku w Toruniu, legendarna „Zo”, to jedyna kobieta z grona cichociemnych, w czasie okupacji łączniczka podziemia ze sztabem naczelnego wodza w Londynie. Pracowała też w dowództwie Wojskowej Służby Kobiet. Po wojnie pozostała w Toruniu. Została skazana na 10 lat więzienia. Później zajęła się działalnością naukową, została profesorem nauk humanistycznych na UMK. Pod koniec lat osiemdziesiątych założycielka Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu. W mieście Kopernika mieszka do dziś.

Marian Rejewski z kolei to genialny matematyk z Bydgoszczy, który po studiach na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu wraz ze swymi kolegami, Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim, rozpracował niemiecki system szyfrujący „Enigma”. Po opuszczeniu Polski - tuż przed wybuchem wojny - osiedlił się najpierw we Francji, a następnie w Anglii. Jego dorobek w czasie wojny umożliwił aliantom łamanie kodów niemieckiej armii. Po wojnie osiedlił się nierozpoznany w Bydgoszczy, gdzie pracował jako zwykły księgowy. W latach 70. przeprowadził się do Warszawy, gdzie zmarł. Spoczywa na cmentarzu na Powązkach.