Czy na terenach Puszczy Bydgoskiej może powstać Bydgoski Park Narodowy? Na razie to tylko jedna z wielu propozycji

– Minęły 22 lata odkąd powołano w Polsce ostatni park narodowy. Ale obszarów, które zasługują na tę najwyższą formę ochrony wcale nie brakuje – zachęca do udziału w wakacyjnym wyzwaniu Towarzystwo Krajoznawcze „Krajobraz”.

Akcja „Parki Narodowe Przyszłości” trwa do 22 września. Uczestnicy, aby uzyskać odznakę muszą odwiedzić minimum dwie ze wskazanych lokalizacji, zamieścić w mediach społecznościowych relację z wycieczek i wysłać link z publikacją do organizatorów. Lista powstała na podstawie opracowania „Propozycja uzupełnienia sieci polskich parków narodowych” Piotra Kluba z Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze.

– Moja praca nie jest w żaden sposób odkrywcza – chciałem zebrać w jednym miejscu wszystkie znane z prac naukowych i dyskursu publicznego propozycje parków narodowych. Nie dyskutuję nad ich jakością, ale omawiam znane z różnych źródeł pomysły – tłumaczy „Expressowi Bydgoskiemu” Piotr Klub.

Wśród propozycji są te znane od lat, jak parki Turnicki, Jurajski czy Mazurski, mniej popularne, np. Bramy Morawskiej, czy abstrakcyjne, typu Podziemny Park Narodowy Kopalni Soli Wieliczka. Podstawą pomysłu Bydgoskiego Parku Narodowego była interpelacja posłów Lewicy z 2020 roku w sprawie możliwości jego utworzenia na terenie Puszczy Bydgoskiej. Pismo związane było z protestami przeciwko przebiegowi przez jej teren trasy S10. W odpowiedzi Ministerstwo Klimatu i Środowiska wymieniło szereg form ochrony, którymi objęte są tereny Puszczy Bydgoskiej, informując, że nie ma planów utworzenia nowych.

– Gdyby Bydgoski Park Narodowy powstał, byłby on ważnym węzłem dla ważnego europejskiego korytarza ekologicznego, biegnącego Pradoliną Toruńsko-Eberswaldzką, łączącą doliny: Środkowej Wisły, Noteci, Warty i Odry. Na tym szlaku byłby on ogniwem pośrednim pomiędzy Kampinoskim Parkiem Narodowym wraz z proponowanym m.in. w tej publikacji – Wiślańskim Parkiem Narodowym, a Parkiem Narodowym Ujście Warty – argumentuje w raporcie Piotr Klub.

Autor zaprezentował własną propozycje granic i położenia – park znajdowałby się na terenie ponad 9 000 hektarów, ale uważa to jedynie za formę propozycji, punkt wyjścia do rozmowy na ten temat. – Mimo że ten projekt nie jest w pierwszym rzędzie pilnych do powołania, dyskusja o nim wydaje się zasadna – stwierdza Piotr Klub.

Pomysł utworzenia parku popiera dr hab. Katarzyna Marcysiak z Wydziału Nauk Biologicznych UKW i bydgoskiego stowarzyszenia MODrzew. – Jest taka tendencja, aby nie doceniać terenu Puszczy, bo to tylko sosny. Nie możemy jednak nie doceniać drzewostanów sosnowych, które rosną na właściwym sobie siedlisku, a takim są tutejsze wydmy. Już teraz jest problem grądowacenia borów sosnowych – zaczynają tam rosnąć gatunki żyźniejszych siedlisk. Tym cenniejsze są te w Puszczy Bydgoskiej, bo na wydmach sosny będą chronione – tam nic innego nie urośnie – uważa

Celem przygotowania raportu było wywołanie dyskusji dotyczącej powołania parków narodowych, samej idei ich istnienia i popularyzacji wskazanych lokalizacji. – Zwykle mówi się, że parki powstawały tam, gdzie przyroda była naturalna, pierwotna, ale powody bywały różne. Chodziło o obszary cenne nie tylko przyrodniczo, ale i społecznie, a także ochronę miejsc z potencjałem do odtworzenia przyrody. Gdyby trzymać się tego jednego kryterium, część dzisiejszych parków by nie istniała – stwierdza Piotr Klub.

– Idea parku narodowego w woj. kujawsko-pomorskim właściwie jest żywa od czasu utworzeniu województwa, bo po transformacji okazało się, że nie ma tu miejsca z taką ochroną – wyjaśnia Daniel Siewiert, dyrektor Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Pomysłów lokalizacji było kilka, ale żaden nie został zrealizowany.

– Park narodowy związany z Puszczą Bydgoską byłoby uzupełnieniem pewnego ciągu form ochrony przyrody, a jednocześnie wykorzystaniem korytarzy ekologicznych. Na tym terenie krzyżuje się kilka ważnych węzłów, m.in. związany z Brdą i Wdą, Drwęcą, połączonych kluczem rzeki Wisły – dodaje.

Ostatni Park Narodowy – „Ujście Warty” – utworzono w 2001 r. Dlaczego od tej pory nie powstał żaden nowy, choć pomysłów ich utworzenia nie brakowało? – Przepisy Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku mówią, że granice muszą być uzgodnione z wszystkimi samorządami (gminami, powiatami, województwami), których dotyczą tereny parków. Wcześniej gminy opiniowały, a dziś ich opinia jest wiążąca – mają prawo weta – uważa Piotr Klub. Katarzyna Marcysiak dodaje, że problemem mogą być również kwestie własności terenów.

– W Borach Tucholskich ludzie bali się, że nie będą mogli zbierać grzybów. W Tatrach górale niechętnie oddają swoją ziemię – tłumaczy. – To wymaga sporych konsultacji z samorządowcami i mieszkańcami. Jak mawiają, gdzie dwóch Polaków, tam trzy opinie – to się przekłada też na to jak podchodzimy do ochrony przyrody – ocenia Daniel Siewiert, dyrektor Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Choć w teorii powołanie parku wydaje się możliwe, to praktyka ostatnich 20 lat pokazuje, że jest to mało realne.

– Polityka państwa od wielu, wielu lat jest taka, że ochrona przyrody nigdy nie jest na pierwszym miejscu. Zaczniemy ją chronić jak już będzie za późno – podsumowuje dr hab. Katarzyna Marcysiak.