Znaki na turystycznych szlakach. Sprawdź co oznaczają poszczególne kolory

Mowa o wszystkich szlakach wytyczonych, oznakowanych i administrowanych przez Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze: pieszych, rowerowych, konnych, narciarskich i kajakowych. Tych mamy w kraju około 76 tysięcy kilometrów.

Według danych Zarządu Głównego PTTK, w województwie kujawsko-pomorskim turysta ma do wyboru 107 znakowanych szlaków pieszych o łącznej długości 3134 km, zaś wszystkich jest ponad 5,5 tys. km. PTTK zachęca do odwiedzenia regionu, przekonując, iż znajdują się tu wybitnie atrakcyjne tereny, piękne kompleksy leśne ciągnące się w dolinie Wisły od Włocławka do Bydgoszczy i dalej w górę rzeki Brdy do Borów Tucholskich. Wyjątkowo atrakcyjne są także prastara osada kultury łużyckiej w Biskupinie, jezioro Gopło ze wznoszącą się nad jego brzegiem w Kruszwicy Mysią Wieżą, zabytkowy Toruń - wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, zielone, wypełnione jeziorami Pojezierze Brodnickie.

Dokładne opisy wielu szlaków pieszych i rowerowych można znaleźć na stronie Oddziału Miejskiego PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu, opracowanych, wyznaczonych i zdokumentowanych przez zespół znakarzy szlaków PTTK i odnawianych od roku 1971.

Pierwsze szlaki turystyczne na ziemiach polskich (wtedy w zaborze austriackim) powstały w roku 1887 za sprawą działaczy Towarzystwa Tatrzańskiego.

Prace znakarskie kontynuowane były przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, od roku 1950 połączone w Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

Jednolita sieć szlaków turystycznych stanowi o bezpieczeństwie turystów w określonym terenie. Toteż znaki muszą być wykonane według jednej instrukcji wypracowanej w wyniku wieloletniego doświadczenia i praktyki. Instrukcja zawiera ogólne zasady projektowania, wykonywania i utrzymania szlaków turystycznych, a sami znakarze przechodzą specjalistyczne szkolenie.

Według definicji szlakiem turystycznym jest wytyczona i oznakowana jednolitymi znakami (symbolami) wyposażona w urządzenia i znaki informacyjne trasa wędrówki, zapewniająca bezpieczne jej przebycie turyście o przeciętnym poziomie umiejętności i doświadczeniu, bez względu na porę roku i poza ekstremalnymi warunkami pogodowymi.

Tak powinno być przynajmniej teoretycznie, bo w praktyce na szlakach spotyka się stare znaki, wyblakłe, zniszczone (zamalowane sprayem) przez wandali albo zanikające w terenie – tak, że trudno się domyślić jak dalej iść czy jechać rowerem. Trasa szlaków lądowych powinna przebiegać w sposób logiczny, bez niepotrzebnego nadkładania drogi, ale i w tej materii można mieć wiele uwag do znakarzy.

Szlak lub jego odcinek może być czasowo zamknięty, jeżeli wymagają tego szczegółowe warunki (np. niekorzystne warunki pogodowe, zagrożenie lawinowe, prace leśne czy czasowa ochrona walorów przyrodniczych).

Znaki piesze powinny być odnawiane co 3 lata, ale ze względu na brak pieniędzy (te pochodzą ze środków własnych PTTK, urzędów marszałkowskich, lokalnych samorządów bądź z dotacji państwowych) w województwie kujawsko-pomorskim przedłużono ten wymóg o rok.

Projektowanie nowego szlaku powinno wynikać z aktualnych potrzeb, z uwzględnieniem atrakcyjności i walorów krajoznawczo-turystycznych, dostępności komunikacyjnej, planu zagospodarowania przestrzennego terenu, powiązania z istniejącą siecią szlaków. Trzeba też uwzględnić rodzaj i stanu nawierzchni dróg, po których projektowany jest szlak.

Szlaki rowerowe powinny prowadzić w miarę możliwości po drogach utwardzonych lub przystosowanych do ruchu rowerowego o małym lub umiarkowanym natężeniu ruchu drogowego.

Wyjście na szlaki (i ich koniec) powinno znajdować się przy dworcach i przystankach komunikacji zbiorowej, w punktach węzłowych szlaków, przy obiektach PTTK i krajoznawczych lub w innych łatwo dostępnych miejscach nasilonego ruchu turystycznego. W dużych miastach wskazane jest, aby zaczynały się i kończyły przy pętlach komunikacji miejskiej. W małych miejscowościach szlaki powinny dochodzić do jednego miejsca.

Wyróżnia się dwie grupy znaków stosowanych do oznakowania szlaków: określające przebieg trasy oraz znaki informacyjne i ostrzegawcze. My skupimy się na dwóch oznakowaniach szlaków: pieszych i kajakowych.

Znaki na pieszych szlakach mają piąć różnych kolorów. Czarny kojarzy się zwykle mniej doświadczonym turystom z czekającymi ich w terenie trudnościami.

- Nieprawdą jest to, że czarne znaki są charakterystyczne dla szlaku trudnego. Takie przekonanie wynikało z faktu, że szlak w tym kolorze łączył w górach – i nadal tak jest – inne szlaki na znacznej różnicy wysokości. Generalnie jest to krótka trasa łącznikowa – wyjaśnia nam prosto z wycieczki na Święty Krzyż w Górach Świętokrzyskich Henryk Miłoszewski, prezes Oddziału Miejskiego PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu, który z ramienia Prezydium ZG PTTK uczestniczył w przygotowywaniu instrukcji znakowania.

Kolor niebieski oznacza w górach trasę dalekobieżną, czerwony jest głównym szlakiem pasma górskiego, najciekawszym krajobrazowo i przyrodniczo. Zielony to krótki szlak, z kolei żółty (tak jak czarny) jest trasą łącznikową, prowadzącą najbliższą drogą, często do charakterystycznych miejsc.

- Kolory szlaków mają znaczenie tylko w górach, zaś na nizinach, tak jak w naszym regionie, już nie, choć u nas można doszukiwać się analogii do oznakowań górskich, jak w przypadku pieszego niebieskiego „Szlaku Brdy” z Bydgoszczy do Konarzyn, a to 154 kilometry – dodaje Henryk Miłoszewski.

Na nizinach najważniejsze jest to, aby szlaki o tych samych kolorach nie przecinały się.

Szlaki kajakowe oznakowane są inaczej niż lądowe. Profesjonalne znakowanie dedykowane kajakarzom zaczęło się w latach 90. XX wieku na rzece Brdzie. Pomysłodawcą i wykonawcą był Zbigniew Galiński, ówczesny wiceprezes Regionalnego Oddziału PTTK „Szlak Brdy” w Bydgoszczy, dziś zarządca stanic wodnych PTTK we Wdzydzach Kiszewskich (na szlaku Wdy) i w Swornychgaciach (szlak Brdy).

Uczestnicy spływów kajakowych nie mają zwykle problemu z określeniem kierunku płynięcia, bowiem ten wyznacza sama rzeka, jej nurt. Nie więc konieczności oznaczania kierunku. Czasem jednak główny szlak wodny wiedzie przez jeziora, na których krzyżuje się z innymi i wtedy pomocne są niczym na lądzie drogowskazy. Dopływy do szlaku głównego oznakowane są czerwoną strzałką na białym tle z nazwą rzeki.

Podstawowym urządzeniem stosowanym do oznakowania szlaków kajakowych jest zadaszona tablica. Znajdziemy na niej znak informacyjny lub ostrzegawczy, a dolnej części nazwę i logo szlaku, nazwę PTTK oraz kolejny numer znaku na szlaku.

Wśród znaków informacyjnych są kilometrażowe (podające kilometry do ujścia szlaku/ rzeki) oraz podające odległością do kolejnych pól biwakowych.