Znak historii albo umowy

Przed tygodniem szukaliśmy ulic o nazwie „Bydgoska” w miastach Polski. Jak się okazało, jest ich sporo, i to w rejonach kraju, których nigdy z racji swojej odległości o ten fakt nie podejrzewalibyśmy.

<!** Image 2 align=right alt="Image 146099" sub="Budynek przy ulicy Bagatela w Warszawie, która kiedyś nosiła nazwę Bydgoskiej / Fot. Express">Dziś uzupełniamy ten temat. „Bydgoską” w naturalny sposób nazywano od dawna drogi prowadzące do naszego miasta. Stąd nazwy tej najłatwiej doszukać się można w miastach blisko położonych bądź też na szlakach do Bydgoszczy wiodących. To z reguły ważne wylotowe ulice do dziś.

Moda albo brak pomysłu

Drugi powód nadania tej nazwy ulicom nawet w odległych zakątkach Polski to moda, a raczej brak pomysłu na nazewnictwo miejscowych ulic. Często „grupowo” podczas przemianowywania „niesłusznych” ulic lub ich zakładania na nowych osiedlach „chrzczono” ulice nazwami pochodzącym od polskich miast. Bydgoszcz jest tego bardzo dobrym przykładem (Wileńska, Smoleńska, Łomżyńska, Swarzewska, Białogardzka etc., etc.). Jako że czas urbanizacji przypadł na naszych ziemiach na przełom wieku XIX i XX, stąd leżąca wówczas w Prusach Bydgoszcz oficjalnie zwana Brombergiem, doczekała się dziesiątek swoich ulic jako „Brombergerstrasse”, głównie we wschodnich Niemczech. Wiele z nich pozostało do dziś.

<!** reklama>Najbardziej znana w obecnych Niemczech ulica Bydgoska znajduje się w Wuppertalu, mieście położonym w Zagłębiu Ruhry. W Wuppertalu mamy całą grupę „naszych” miast. Najdłuższa z nich jest Bydgoska, przechodząca pod koniec w Poznańską. Od Bydgoskiej na południe odchodzi ulica Grudziądzka, którą z kolei można dojść do... Toruńskiej.

<!** Image 3 align=left alt="Image 146099" sub="Stadion w niemieckiej miejscowości Wuppertal przy ulicy Brombergstrasse / Fot. Express">Teren Ruhry od końca XIX wieku był miejscem masowej emigracji za chlebem mieszkańców Pomorza, stąd zapewne wzięły się te nazwy. Do dziś istnieją tam żywe polskie tradycje, o czym świadczy istnienie piłkarskiego klubu Polonia Wuppertal (założonego w 2005 roku, choć polonijny amatorski zespół występuje tam od wczesnych lat 80. XX wieku). Polonia nie ma swojego stadionu, korzysta zatem z obiektów znanego w Niemczech klubu ASV Wuppertal, mieszczącego się właśnie przy ul. Bydgoskiej. Na „naszej” ulicy usytuowany jest także stały cyrk.

Brombergerstrasse zachowały się do dziś również w Hanowerze, Norymberdze i wielu innych niemieckich miastach. W Monachium „Bydgoska” usytuowana jest blisko centrum, w dzielnicy upstrzonej nazwami utraconych miast na wschodzie, obok Pilskiej, Stargardzkiej, Poznańskiej, Ełckiej.

Nie ma już za to „Bydgoskiej” w Berlinie, gdzie istniała od 1876 r., kiedy to została wytyczona w dzielnicy Kreuzberg, zapewne dobrze znanej wielu Polakom. Ta boczna uliczka, dochodząca do... Warszawskiej (prowadzącej do słynnej alei Karola Marksa), równoległa do ulicy Marchlewskiego, w 1951 roku została przemianowana na Helsingforsstrasse i pod tą nazwą istnieje do dziś.

Austriacki Bromberg

Występujące licznie w Austrii Brombergerstrasse nie mają z kolei nic wspólnego z Bydgoszczą, ale z Brombergiem, małym miasteczkiem na jej wschodnich krańcach, położonym tuż przy granicy z Węgrami. Mieszka tam nieco ponad tysiąc osób. Piękne krajobrazy miasteczka położonego w górzystej okolicy można obejrzeć na oficjalnej stronie tej miejscowości www.bromberg.at.

Nie udało nam się za to odszukać Bydgoszczy w USA i Kanadzie, gdzie „na pamiątkę” Starego Kraju nazywano masowo nie ulice, ale przysiółki i osiedla w okolicach większych miast, gdzie osiedlali się emigranci.

W 1941 roku w związku z upamiętnieniem bydgoskiej „krwawej niedzieli” hitlerowcy masowo poczęli nadawać ulicom w Polsce nazwy Brombergerstrasse. Pojawiły się one np. w Koninie, Częstochowie, a nawet Warszawie. Tak w latach 1941-1945 nazywała się niewielka uliczka w Śródmieściu, wytyczona w XVIII w., przy której mieszkał słynny malarz Marcello Bacciarelli. Jej pierwotna i obecna nazwa to Bagatela.

Pierwsze dwie umowy partnerskie „miast bliźniaczych”, jakie Bydgoszcz zawierała jeszcze w latach 60., przewidywały nadanie „wzajemnych” nazw. Stąd w Bydgoszczy istnieje ulica Czerkaska (na osiedlu Leśnym) i w Czerkasach ul. Bidgoszczskaja. Jest to długa, co najmniej dwukilometrowa zabudowana ulica w centrum, przy której mieści się szereg zakładów i instytucji (m.in. „Teatr Tańca „Ekspresja”), łącząca Przydnieprowski Plac z ulicą Pasterską.

Podobnie ul. Bydgoska powstała w serbskim Kragujewacu. Tak przynajmniej zapisane zostało to w partnerskich umowach.