Wystawa, którą trzeba zobaczyć

Już w VII wieku w Grucznie istniała osada, a w IX wieku tym miejscu został wzniesiony gród. Położone w samym centrum wsi strome wzniesienie przechowuje w sobie ślady grodziska i dwóch cmentarzysk.
- To miejsce cały czas czeka na gruntowne przebadanie przez archeologów, choćby takie jak to przeprowadzone w latach 1996-2003 w Kałdusie - mówi Jarosław Pająkowski, dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. - Góra Świętego Wawrzyńca w Kałdusie leży 5 kilometrów w linii prostej od Góry Świętego Jana w Grucznie. Wiem, że profesor Wojciech Chudziak z UMK w Toruniu planował podobne badania przeprowadzić w Grucznie już kilka lat temu. Jestem przekonany, że ich efekty byłyby równie sensacyjne
- uważa Jarosław Pająkowski.
O tym, jak wdzięczna do archeologicznych poszukiwań jest Góra Świętego Jana przekonali się już wielokrotnie naukowcy z Muzeum w Grudziądzu. Rękoma swoich archeologów ta placówka pierwszy raz przeszukiwała to miejsce już ponad 100 lat temu. Znajdowane tu paciorki, ozdoby skroniowe i monety do wybuchu II wojny światowej wystawiane były w stałej ekspozycji w Grudziądzu i w Gdańsku. Niestety, zawierucha wojenna pochłonęła je bezpowrotnie.
W 1964 wznowiono prace archeologiczne, które znowu przyniosły bardzo wiele cennych odkryć. Większość z nich to przedmioty stanowiące wyposażenie grobowe ludzi zmarłych przed wiekami. Przebadano kilkaset grobów, a w nich ciała ułożone w pozycji wyprostowanej na wznak wzdłuż osi wschód-zachód. Badania archeologów dowodzą, że najpopularniejszą ozdobą noszoną przez dawnych mieszkańców Gruczna były szklane paciorki. Przeważnie w kolorze żółtym i zielonym. Podczas czteroletnich badań znaleziono prawie 5 tysięcy takich ozdób.
Inną powszechnie noszoną ozdobą były kabłączki skroniowe, którymi kobiety spinały włosy. W biżuterii zachwyca piękne wzornictwo. Bransolety, diademy, wisiorki ozdabiane były elementami organicznymi. Oprócz biżuterii, najwięcej znalezionych przedmiotów stanowią narzędzia, noże, igły, szydła.

Cenne źródło wiedzy

Odkryte groby są doskonałym źródłem wiedzy o pradawnych mieszkańcach Gruczna. Naukowcy ustalili, że średni wiek tam pochowanych wynosił zaledwie 27 lat. To skutek panującej w wczesnym średniowieczu wysokiej śmiertelności wśród dzieci i kobiet w czasie porodów. Średni wzrost mężczyzn to 166 centymetrów, zaś kobiet 155. To, jak na tamte czasy w Polsce, całkiem sporo.