Wolne słowo w panelach zamknięte

W piątek, 13 marca, o godz. 17 w Sali Manru w Operze Nova otwarta zostanie wystawa „Wolne słowo”, jeden z elementów obchodów 28. rocznicy bydgoskiego marca 1981 roku.

<!** Image 2 align=right alt="Image 112793" sub="Na panelach „Opór społeczny” twórcy wystawy prezentuja znaczki, koperty, ulotki itp. powstałe w tajnych drukarniach Fot. IPN">Autorami wystawy są pracownicy bydgoskiej delegatury oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku: Kamila Churska, Krzysztof Osiński i Marek Szymaniak.

- Ideą wystawy jest prezentacja „wolnego słowa” z lat osiemdziesiątych, przede wszystkim wydawnictw bydgoskich na tle prasy ogólnokrajowej - mówi Krzysztof Osiński.

Na kilkudziesięciu panelach zaprezentowane zostaną egzemplarze pism podziemnych wychodzących w Bydgoszczy: „Wolne Związki” łącznie z „Serwisem Informacyjnym” z okresu „karnawału „Solidarności” 1980-81, następnie „Protest”, „Informator Bydgoski” oraz „Bydgoski Podziemny Serwis Informacyjny „Solidarność”, a także najbardziej znane pisma krajowe, m. in. „Robotnik”, „Tygodnik Wojenny”, „Tygodnik Mazowsze” i „Małą Polskę”, jak również egzemplarze niezależnej prasy chłopskiej. Zobaczyć będzie można sylwetki twórców tych pism, pojedyncze egzemplarze, wybrane tytuły i teksty. Jakby dla kontrastu pokazane zostaną również egzemplarze oficjalnych gazet z lat 80.

Oglądając wystawę będzie można dowiedzieć się o zasadach tworzenia tekstów, druku, kolportażu i zacierania śladów, aby nie wpaść w rece bezpieki. Obejrzeć będzie można także proces druku jedną z istniejących wówczas technik - sita, a także samo urządzenie, jakże już dziś archaicznie wyglądające.

Podziemna działalność wydawnicza, jak mówi Marek Szymaniak, nie sprowadzała się do edycji samych pism. Dlatego na wystawie będzie można obejrzeć bardzo liczne i doskonale zachowane np. ulotki, znaczki pocztowe, koperty z nadrukiem, kalendarze, rysunki i karykatury, książki oraz broszury, zgromadzone na panelach pod znamiennym tytułem „Opór społeczny”.

<!** reklama>Eksponowane na wystawie archiwalia pochodzą przede wszystkim z zasobów delegatury IPN w Bydgoszczy. Służba Bezpieczeństwa w latach osiemdziesiątych była wyjątkowo skrupulatna w gromadzeniu w materiałach śledczych dowodów antypaństwowej działalności. Dzięki temu w doskonałym stanie zachowały się gazety, ulotki i inne wydawnictwa, choć z pewnością bezpiece chodziło o coś zupełnie innego.

Twórcom wystawy udostępnili swoje archiwalia także ówcześni opozycjoniści, bydgoskie Muzeum Wolności i „Solidarności”, a także ośrodek „Karta”.

- Uzupełnieniem wystawy jest 5 paneli poświęconych represjom, jakie spotykały twórców podziemnej prasy - mówi Kamila Churska. - To są materiały operacyjne i śledcze gromadzone przez SB, najbardziej tajne z tajnych dokumenty - dotyczące podejmowania działań przeciwko wydawcom podziemnych pism, a także m.in. dowody zatrzymania, przeszukania mieszkania i sądowego wyroku. Jak się okazuje, odbijane przez wydawców podziemnej prasy ulotki były wysyłane pocztą do... ówczesnych prominentnych działaczy komunistycznych, m.in. Wojciecha Jaruzelskiego.

Podczas otwarcia wystawy odbędzie się promocja albumu, wydanego przez IPN i poświęconego bydgoskiemu marcowi 1981 roku, zawierającego bogaty materiał faktograficzny, dotyczący tamtych pamiętnych wydarzeń. Po 19 marca będzie on dostępny w sprzedaży.