Według NIK-u korupcja jest mniejsza, ale z liczb CBA wynika co innego

W raporcie NIK-u opublikowanym 21 grudnia czytamy, że w latach 2016-2019 dało się zauważyć „znaczące zmniejszenie zagrożenia korupcją w istotnych obszarach funkcjonowania państwa”. Co – jak argumentują analitycy Izby, wpłynęło chociażby na zwiększenie wpływów do budżetu z podatków VAT.

Opracowanie zostało przedstawione na początku grudnia sejmowej Komisji do spraw Kontroli Państwowej. W sprawozdaniu izby pod kierownictwem Mariana Banasia, znajduje się wyliczenie zmian w prawie „inspirowanych” analizami NIK-u. Co to za zmiany?
Czytamy o rozszerzaniu obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez funkcjonariuszy publicznych, ograniczeniu „nadmiernych wynagrodzeń w stosunku do efektów w spółkach państwowych, w tzw. ustawie kominowej”, a także m.in. ustanowienie zakazu posiadania prywatnych pieniędzy przez policjantów w czasie kontroli drogowej.

"Korupcję traktować należy szeroko, jako nadużycie funkcji publicznej dla nielegalnych korzyści prywatnych” – to jedna z konkluzji raportu. Ani opracowanie NIK-u zaprezentowane na stronie Izby, ani zapis z posiedzenia sejmowej komisji kontroli nie zawiera żadnych danych liczbowych.

Najwyższa Izba Kontroli wyszczególnia cztery mechanizmy korupcjogenne, czyli nieprawidłowości, które zwiększają ryzyko korupcji. Te, zdaniem urzędu kierowanego przez prezesa Banasia odnoszą się również do lat 2012-2014, kiedy badano zakres korzystania z usług zewnętrznych przez szpitale publiczne. Tu wskazano „korupcjogenną dowolność postępowania i brak wystarczającej kontroli”.

Liczby dotyczące zjawiska łapówkarstwa w Polsce można znaleźć za to w opracowaniach Centralnego Biura Antykorupcyjnego. I tak, z opracowaniu zatytułowanym „Obszary przestępczości korupcyjnej w Polsce w latach 2018-2019” wynika, iż z roku na rok prowadzonych jest więcej postępowań o łapownictwo.

W całym 2018 roku prowadzono 1229 postępowań przygotowawczych (śledztw) o przestępstwa korupcyjne, z czego najwięcej, bo 691 spraw wyjaśniała policja, 223 CBA, 176 straż graniczna, a pozostałe inne instytucje – żandarmeria, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Krajowa Administracja Skarbowa. Z kolei w 2019 roku takich spraw było w toku już 1336 (policja prowadziła 820 postępowań, CBA – 244, a straż graniczna – 170).

- Wydaje się, że przeciętny Polak jest bardziej tolerancyjny wobec korupcji także dlatego, że rzadziej styka się z nią osobiście – komentuje socjolog dr Grzegorz Makowski, ekspert forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego, wykładowca Collegium Civitas i autor analizy „Szykują grunt pod „wielką korupcję” Działania (anty)korupcyjne władz w latach 2015–2019”. - Nie jest ona tak powszechna i nie sięga najprostszych decyzji publicznych, jak było to piętnaście czy nawet dziesięć lat temu – socjolog zauważa.

- Pozostaje jednak groźna (korupcja, red.), ponieważ jej skutki – spadek efektywności państwa, pogarszający się wizerunek kraju na arenie międzynarodowej, rosnąca sieć nieformalnych powiązań i klientelizmów – wcześniej czy później zaczną być odczuwalne także szerzej i dotkną społeczeństwa

Ponadto Makowski w swoim komentarzu stawia tezę, że „obóz prawicy w okresie swoich rządów, w latach 2015–2019, stworzył grunt pod rozwój „wielkiej korupcji”, burząc trójpodział władzy i system wzajemnej kontroli między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą, odchodząc od standardu rządów prawa. Taka sytuacja radykalnie uprzywilejowuje partię rządzącą i związane z nią środowiska”.