Zdaniem uczonych, stereotypowe myślenie rządzi postawami wszystkich ludzi. O tym, jak oceniamy zachowania nasze i innych osób, decydują stereotypy, które zapisane są jako fizyczne ślady w mózgu.
<!** Image 2 align=right alt="Image 87512" sub="Eksperci odkryli, że stereotypy odciskają w mózgu fizyczne ślady - są tam dosłownie wdrukowane">Wspomnienia, nawet te najwcześniejsze, naznaczone są normami kultury, w jakiej człowiek się wychował, a normy te opierają się na stereotypach. W opinii uczonych, co prawda ocena zdarzeń wynika ze świadomości, ale ta też bazuje na stereotypach. Naukowcy, badając rozmaite dziedziny zachowań człowieka, odkryli przypuszczalne przyczyny trwałości rozmaitych negatywnych zachowań społecznych. Wciąż przecież, pomimo rozmaitych akcji społecznych i działań prawnych, wielu ludzi ma poglądy rasistowskie, nadal też istnieją naziści. Wiele mówi się o politycznej poprawności, ale nie zanikło odruchowe dzielenie ludzi na lepszych i gorszych z racji ich koloru skóry, płci, tuszy czy niepełnosprawności.
Naukowcy badają to zjawisko, a nowe ustalenia wskazują jego przyczyny. Za przykład mogą tu służyć wyniki badań brytyjskich psychologów z St Andrews University i Exeter University, którzy przeanalizowali wpływ stereotypów na zachowania ludzi. Ustalenia są zaskakujące. Brytyjczycy twierdzą, że utrwalane przez lata stereotypy realnie wpływają na wiele dziedzin życia. Skutki sięgają bardzo daleko, bo począwszy od gorszych wyników w nauce matematyki u kobiet, po brak osiągnięć niektórych drużyn piłkarskich włącznie.
Według opublikowanych pod koniec kwietnia br. wyników analiz badaczy z uniwersytetów St Andrews i Exeter, przyczyn wielu ludzkich porażek należy doszukiwać się w opiniach, które rozmaite osoby mają na swój temat oraz jakichś grup lub poszczególnych ludzi. Co szczególnie zaskakujące, przynależność do grupy, która jest przekonana o swych dużych możliwościach i o sukcesie, znacząco wpływa na pozytywne osiągnięcia należących do niej osób.
<!** reklama>Ustalenia psychologów dowodzą, że częste porażki w pracy, szkole czy w sporcie, nie zawsze zależą od braku umiejętności czy niskiego poziomu kompetencji. Eksperci zapewniają, że to właśnie potęga stereotypów owocuje kiepskimi osiągnięciami tam, gdzie ktoś jest przekonany, że to, czego się podjął, nie przyniesie korzystnych efektów.
Przykładowo, kobieta, która jest pewna obiegowej opinii, że panie uważane są za mniej uzdolnione w matematyce od mężczyzn, zawsze będzie gorzej radzić sobie z rozwiązywaniem zadań. Eksperci podkreślają jednak, że stereotypy mogą przynosić także pozytywne efekty. Jako przykład wskazują kobiety z Azji, które osiągnęły doskonałe wyniki w testach matematycznych, gdy oparły się nie na stereotypie gorszej w matematyce kobiety, lecz identyfikowały się ze swoją rasą, która - według stereotypowych opinii - uważana jest za słynącą z dokładności i pilności.
- W wielu przypadkach nasz stereotyp o stereotypach jest niewłaściwy - twierdzi dr Stephen Reicher, uczestniczący w badaniach wykładowca z uniwersytetu St Andrews. - Stereotypy nie muszą być niezmienne i zawsze szkodliwe. Mogą też stać się narzędziem rozwoju.
Trwałe ślady w mózgu
Sprawa wygląda jednak znacznie poważniej, bo od stereotypów trudno się uwolnić, gdyż pozostawiają one trwałe ślady w ludzkim mózgu. Ten stan rzeczy opisują wyniki badań dr. Lee Osterhouta, psychologa z University of Washington w Seattle ( USA ). Uważa on, że trudno jest przełamać stereotypy społeczne, gdyż mają one swe trwałe odbicie w naszych mózgach. Wyryte są w ciele migdałowatym.
Według ustaleń amerykańskiego eksperta, jeśli do człowieka dociera jakaś informacja wykraczająca poza ramy stereotypu wdrukowanego przez kulturę, w jakiej się wychował, mózg tej osoby zostaje pobudzony do reakcji. Człowiek odczuwa płynące z mózgu impulsy jako zdziwienie, zaskoczenie, a następnie pojawia się u tej osoby poczucie zagrożenia i niepewności. Są to reakcje organizmu na poziomie podświadomym, podkreśla dr Osterhout, dlatego tak trudno przełamać stereotypowy sposób myślenia.
Kultura, w jakiej się wychowaliśmy, ma więc znacznie trwalszy wpływ na nasz sposób myślenia niż dotąd zakładano, co wyjaśnia, dlaczego tak trudno jest uwolnić się od stereotypowego myślenia. Przyswojone normy kulturowe, a więc ryte w mózgu od dzieciństwa stereotypy, mają przecież wpływ na to, jak oceniamy ludzi, ich zachowania, a nawet na treść naszych wspomnień - ocenę wydarzeń, w których braliśmy udział.
