Skąd się wzięło Święto Pracy?

Międzynarodowe Święto Pracy upamiętnia wydarzenia, które miały miejsce na początku maja 1886 roku w Chicago podczas strajku robotników, którzy domagali się ośmiogodzinnego dnia pracy.

<!** Image 3 align=none alt="Image 210521" sub="fot. Adam Zakrzewski">

Sytuacja w Chicago była napięta już kilka lat przed wydarzeniami z 1886 roku. Fatalne warunki pracy, niskie płace i praca do dwunastu godzin na dobę były standardem.

Dodatkowo antykapitalistyczne nastroje były podsycane przez radykalnych agitatorów. Opór robotników z Chicago skierował się przeciwko właścicielowi firmy McCormick Harvester Co. W wyniku próby modernizacji zakładu, która spowodowałaby zwolnienia ogromnej rzeszy pracowników, jego stosunki ze związkami zawodowymi nie układały się najlepiej.

<!** reklama>

Pociągnęło to za sobą strajk robotników, w wyniku którego właściciel fabryki zmuszony został do radykalnych ustępstw. Nie trwało to jednak zbyt długo. Już w lutym 1886 roku zwolnił wszystkich pracowników.

Na ich miejsce zatrudnił nowych, których bezpieczeństwa miała pilnować kilkudziesięcioosobowa grupa ochroniarzy. Działacze związkowi szybko przeszli do ofensywy. Rozpoczęli przygotowania do demonstracji zapowiedzianej na 1 maja. Pomimo obaw wielu ludzi pochód przeszedł bez rozlewu krwi. 

Wzięło w nim udział przeszło kilkadziesiąt tysięcy osób. W następnych dniach doszło jednak do dramatycznych wydarzeń. 3 maja zorganizowany został wiec, w trakcie którego doszło do bójki między wychodzącymi z zakładu McCormicka nowymi robotnikami a demonstrantami. Ponad dwustu policjantów interweniowało, używając rewolwerów i pałek.

Trudno jest określić dokładną liczbę ofiar. Według różnych źródeł zginęło od dwóch do pięciu robotników, około sześciu zostało poważnie postrzelonych, wiele osób zostało pobitych. Zbulwersowani brutalnością policji organizatorzy wiecu zaapelował do robotników, aby stawili się na demonstracji następnego dnia.

4 maja wiec odbył się na placu Haymarket. Początkowo przebiegał bez ekscesów. Obecny na demonstracji burmistrz Chicago twierdził później, iż nic nie wskazywało na to, że policja będzie musiała interweniować. Gdy z powodu obfitych opadów deszczu na placu pozostało jedynie około 200 osób, 180 policjantów nagle - z nieznanych powodów - ruszyło do ataku na protestujących.

Nie pomogły zapewnienia związkowców, iż demonstracja jest pokojowa. W stronę policji poleciała bomba. Na miejscu zginął jeden funkcjonariusz, kilkunastu zostało rannych. W odpowiedzi policjanci otworzyli ogień do demonstrujących. Nieznana jest liczba zabitych robotników. Musiała być jednak znaczna, skoro w zamieszaniu, jakie zapanowało na placu, wielu policjantów zostało postrzelonych przez swoich kolegów.

W wyniku tych zajść doszło do ostrych represji skierowanych przeciwko działaczom związkowym. Przed sądem stanęło osiem osób. W tym trzej główni organizatorzy majowego wiecu i pięciu związkowców, którzy w nim nawet nie uczestniczyli. Proces rozpoczął się 21 czerwca 1886 roku. 

Wszystkich oskarżono o zabicie policjanta, który zginął na miejscu w wyniku wybuchu. Z powodu braku dowodów nie podejrzewano, że oskarżeni mogą zostać skazani na surowe kary. Mimo to siedem osób zostało skazanych na śmierć.

W 1889 roku, trzy lata po tragicznych wydarzeniach, II Międzynarodówka postanowiła, że 1 maja obchodzony będzie jako Święto Pracy.

W Polsce Święto Pracy obchodzone jest od 1899 roku. W czasach PRL miało ono ogromną wagę. Określano je jako święto klasy robotniczej i hucznie obchodzono. Odbywały się liczne pochody i manifestacje. Na ulice wylegały tłumy, ponieważ uczestnictwo w części uroczystości traktowane było niemal jako obowiązkowe.

Kiedy komunizm upadł, Święto Pracy straciło na znaczeniu. Nadal jednak organizowane są wiece, pochody czy zgromadzenia, a 1 maja pozostał dniem ustawowo wolnym od pracy. Święto Pracy obchodzone jest nie tylko w Europie. W USA świętuje się tak zwany Labour Day. Wypada on zawsze w pierwszy poniedziałek września. 

Z kolei w Australii Labour Day obchodzi się w różne dni zależności od stanu.