Przełomowa decyzja sądu ułatwi zwalnianie nauczycieli?

Bydgoskie szkoły czeka kolejnych sześć chudych lat - naukę pobierają ciągle roczniki z demograficznego niżu (patrz infografika). To bardzo złe wiadomości dla pedagogów: redukcje zatrudnienia w szkołach się nie skończą. Środowisko jest doskonale zorientowane, że o wyborze osób do zwolnienia często nie decydują względy merytoryczne. W szkołach znaczna część pedagogów jest pod ochroną związkową lub przebywa na zwolnieniach lekarskich albo przysługujących nauczycielom urlopach na poratowanie zdrowia. Kluczowym momentem w tzw. ruchu kadrowym jest wiosna. Do końca maja dyrektorzy muszą wręczyć wybranym osobom wypowiedzenia, by były skuteczne od nowego roku szkolnego (za oszacowanie, dla kogo od września starczy pracy, szefowie placówek biorą się wcześniej, gdyż muszą złożyć w ratuszu „arkusze organizacyjne”). I to właśnie w tym czasie zaczyna się też zwykle ruch ze zwolnieniami lekarskimi i podaniami o urlopy. Dla takich osób orzeczenie Sądu Najwyższego będzie gromem z jasnego nieba.
[break]

Istotna informacja

Wtorkowy Dziennik Gazeta Prawna opisuje precedensową sprawę nauczyciela mianowanego, który w maju 2012 otrzymał wypowiedzenie z pracy, mimo że przebywał od października 2011 na urlopie. Sądy niższych instancji wydawały sprzeczne wyroki, ostatecznie w grudniu ub.r. Sąd Najwyższy przychylił się jednak do strony pracodawcy. Uznał, że jeśli gmina nie może zapewnić pracownikowi odpowiedniej liczby godzin pracy (na reorganizację wynikającą ze zmniejszonej liczby klas powoływał się dyrektor, zwalniając nauczyciela), nie może go zatrudniać, bez narażania się na zarzut naruszania dyscypliny finansów publicznych. Skoro zaś, z zasady, w szkołach wypowiedzenia wręcza się raz do roku, właśnie w maju, zwolnienia czy urlopy zdrowotne nie mogą przed nimi chronić.

Co to oznacza w praktyce?

- Orzeczenie Sądu Najwyższego jest ważną informacją dla dyrektorów szkół i samorządów - komentuje Iwona Waszkiewicz, dyr. Wydziału Edukacji UM Bydgoszcz. - Ta interpretacja porządkuje sytuację w szkołach, ułatwi ich szefom planowanie pracy. To istotne zwłaszcza w sytuacji, gdy w dobie niżu demograficznego trudno zapewnić dostateczną liczbę godzin dla wszystkich zatrudnionych nauczycieli i trzeba podejmować niepopularne decyzje o redukcji zatrudnienia. Nie będą od tych decyzji chronieni pedagodzy przebywający na urlopach czy zwolnieniach lekarskich. Na ile jednak w praktyce to będzie miało wpływ na sytuację w bydgoskiej oświacie, trudno dziś przewidywać.

Jak podkreślają eksperci Dziennika Gazety Prawnej, orzeczenie SN jednoznacznie wskazuje teraz, że nie ma podstawy formalnej do wypłaty wynagrodzenia za okresy, w których nie ma możliwości zapewnienia zajęć. Zgodnie z tym tokiem myślenia, jeśli dyrektor zwolni nauczyciela - przebywającego w czasie tzw. ruchu kadrowego na zwolnieniu czy na urlopie zdrowotnym - ma to wynikać wyłącznie z braku zapotrzebowania na jego pracę.
Z urlopu dla poratowania zdrowia korzysta dziś 178 nauczycieli spośród 5689 zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez miasto.

Związki osobno

Sąd nie wypowiada się tymczasem, jak traktowani będą członkowie związków zawodowych, dla których też często nie starcza godzin do wypełnienia pensum, a których również prawo chroni przed redukcją. W tej chwili, zwłaszcza w dużych placówkach, gdzie zatrudnionych jest kilkoro nauczycieli jednego przedmiotu, a równocześnie działa kilka organizacji związkowych, nie ma szans na optymalne wykorzystanie ich pracy (np. jest trzech chemików, godzin starcza dla dwóch, ale cała trójka jest chronionymi działaczami związkowymi. Dla trzeciego nie ma pracy, ale trzeba mu i tak płacić). -- To jest poważny problem w wielu szkołach, sygnalizowany przez dyrektorów szkół - przyznaje dyr. Waszkiewicz. - Unormowanie tej sytuacji, oczywiście w zgodzie z przepisami prawa, jest konieczne.