Przechodniu, zatrzymaj się na chwilę i posłuchaj...

Wędrując w Dzień Zmarłych alejkami cmentarza w Nakle, warto przystanąć choć na chwilę przy kilku grobach.

Z lewej strony bramy głównej cmentarza jest mauzoleum trzydziestu dwóch (17 bezimiennych) powstańców wielkopolskich z miasta i okolic, którzy zginęli w 1919 roku w walce o polskie Nakło. Im się jeszcze nie udało, ale ta ofiara nie była daremna...

Po przeciwnej stronie bramy jest tablica, która upamiętnia Antoniego Nadskakułę. 2 czerwca 1919 roku w obecności międzynarodowej komisji, na dworcu kolejowym, miał odwagę zawołać w zgermanizowanym mieście po polsku, że żyją w nim także Polacy. Został za to okrutnie ukarany przez pruskich żołdaków. Najpierw odprowadzono go do więzienia przy ul. Sądowej, gdzie go pobito, a potem zrzucono z dachu budynku obecnego sądu. Mord potępili nawet miejscowi Niemcy.

Nieco dalej pochowano księdza Ignacego Klimackiego, jedynego duchownego, który przeżył drugą wojnę. Pomagał i wspierał Polaków. Po wojnie niesłusznie zarzucano mu współpracę z Niemcami, był szykanowany i nękany przez SB.

Kolejne mauzoleum kryje szczątki rodziny Biniakowskich, największych przed wojną właścicieli ziemskich w Nakle. Do nich należał teren, na którym jest dzisiaj osiedle Krzywoustego. Spoczywa tu, między innymi, Klemens Biniakowski, lekkoatleta, dwukrotny reprezentant Polski na olimpiadach w Amsterdamie i Berlinie, więzień hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie prowadzono na nim zbrodnicze eksperymenty medyczne...

Bazaltowy krzyż w pobliżu mauzoleum upamiętnia czterech młodych, bezimiennych pracowników zakładów mięsnych w Nakle zamordowanych w 1939 roku. Niemcy kazali im kopać grób, bili, a w końcu zastrzelili. Dlaczego ich zamordowano - nie wiadomo... Zatrzymaj się też przechodniu przed odnowionym w minionym tygodniu obeliskiem upamiętniającym pięciuset czerwonoarmistów, którzy zginęli w 1945 walcząc o Nakło z łotewską dywizją SS...

Stańmy koło nich. Zapalmy znicz. Pomyślmy...