Polska może być liderem wdrażania technologii jądrowych. Przyszłością kraju i tej części Europy są małe reaktory modułowe (SMR)

Budowa małych reaktorów jądrowych SMR znalazła się w strategii Grupy ORLEN. Zgodnie z nią inwestycje w takie rozwiązanie są odpowiedzią na wyzwania transformacji energetycznej, która obejmie nie tylko Polskę, ale i całą Europę Środkową.

Dlatego Grupa ORLEN stawia m.in.na elektromobilność, wodór, biopaliwa, odnawialne źródła energii, CCUS (redukcję emisji gazów cieplarnianych), dystrybucję energii oraz małe reaktory jądrowe SMR. Ten ostatni aspekt stał się przedmiotem debaty na VI Forum Wizja Rozwoju w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Podczas jednego z paneli dyskusyjnych, eksperci zastanawiali się nad znaczeniem budowy SMR-ów dla rozwoju gospodarki.

Jak podkreślił Jarosław Dybowski, dyrektor wykonawczy ds. energetyki w ORLENie do 2050 roku Polska chce całkowicie zrezygnować z energii elektrycznej, produkowanej z węgla. Czym ją zastąpić? Modułami jądrowymi, które nie tylko pozwolą utrzymać obecny system energetyczny, ale również go wzmocnić i zdywersyfikować.

- Aby system energetyczny w przyszłości był niskoemisyjny, musi polegać na źródłach podstawowych. Gwarancją jego skuteczności są elektrownie jądrowe – mówił w trakcie panelu Jarosław Dybowski z ORLENu.

Technologia małych reaktorów jądrowych, zdaniem panelistów, zastąpi w przyszłości bloki węglowe i jest jedynym gwarantem zapewnienia stabilnych dostaw odpowiadających do rosnącemu zapotrzebowaniu ze strony krajowej gospodarki i konsumentów. Dodatkowo energia pozyskana z SMR zapewni konkurencyjność polskim firmom.

Za przygotowanie i komercjalizację technologii MMR i SMR w Polsce, a więc mikro i małych reaktorów jądrowych odpowiada spółka ORLEN Synthos Green Energy.

Jak zapewniał w trakcie VI Forum Wizja Rozwoju Jarosław Dybowski, reaktory jądrowe to jedna z najbardziej efektywnych, najtańszych i bezpiecznych technologii wytwarzania energii. To również szansa przed ORLENem oraz państwem polskim na rozpoczęcie szeregu innych inwestycji, opartych na synergii i dynamicznym rozwoju morskiej energetyki wiatrowej i fotowoltaiki.
SMR-y mogą stanowić idealne uzupełnienie, a także alternatywę dla obecnych aktywów energetycznych Grupy ORLEN, na co z kolei zwracał uwagę profesor Wacław Gudowski z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, a także doradca ds. energetyki w ORLEN Synthos Green Energy.

Obydwaj eksperci dostrzegli konieczność kształcenia kadr do obsługi bloków jądrowych. To jedno ze strategicznych wyzwań w tym projekcie.

- Budowa bloku trwa 3 lata, pozostały czas to uzyskanie wszystkich pozwoleń, w tym regulacji prawnych, które po wprowadzeniu ustawy o energetyce jądrowej, ułatwiły drogę do powstania pierwszych SMR-ów w Polsce – szacuje Jarosław Dybowski, który dodał, że w optymistycznym planie ORLENu jest budowa przynajmniej jednego bloku rocznie, co pozwoli zrealizować plan powstania kilkudziesięciu bloków jądrowych w kraju.

Profesor Wacław Gudowski dodał ponadto, że reaktory mają sens nie tylko z punktu widzenia klienta, ale również z punktu widzenia optymalizacji procesu budowy modułów i ich wykonawców, a następnie użytkowników. Jak wspomniał, reaktory SMR to wzorowe rozwiązania problemu energii jądrowej, zwłaszcza w sytuacji, gdy dane państwo nie posiada dużej elektrowni jądrowej.

- Narodowe Centrum Badań Jądrowych otrzymało jeden projekt we współpracy z Japończykami, aby przygotować reaktor dla polskiego przemysłu. Inwestycja oparta na reaktorze bezemisyjnego ciepła pozwala na osiągnięcie temperatury 900 stopni Celsjusza, co umożliwia produkcję wodoru, ale już bez użycia energii elektrycznej. To pokazuje, że potencjał reaktorów dla przyszłości gospodarki jest ogromny – mówił profesor Wacław Gudowski.

Reaktory jądrowe mają swoje zastosowanie również w innych dziedzinach gospodarki, np. w ciepłownictwie czy produkcji nawozów.

Jak podkreślają eksperci, pierwszy mały reaktor jądrowy SMR może zacząć wytwarzać energię jeszcze w tej dekadzie.

Jak wynika z szacunkowych obliczeń przygotowanych przez ORLEN, koszt produkcji 1 MWh energii elektrycznej będzie docelowo o około 30 procent niższy, niż w przypadku energii z gazu. Będzie też niższy o ponad 50 procent, niż w przypadku energii uzyskanej w elektrowni węglowej.

Reaktory jądrowe SMR spełniają ponadto najwyższe standardy bezpieczeństwa. Grupa ORLEN planuje wdrożenie technologii BWRX-300, opracowanej przez GE Hitachi. Polska nie jest jedynym państwem, które zamierza korzystać z tej technologii, bowiem zainteresowanie projektem wyraziło blisko 30 krajów, w tym m.in. USA, Czechy, Szwecja czy Kanada.

Umieszczane są około 30 metrów pod ziemią w szczelnych zbiornikach z wodą, która je chłodzi. Dzięki temu, strefa bezpieczeństwa może zostać ograniczona do 400 metrów, bez ingerencji w pobliskie budynki. Co równie ważne, dziesięć reaktorów BWRX-300 to pod względem powierzchni jedna duża elektrownia atomowa. Cała instalacja z reaktorem mieści się na terenie o wymiarach 260 na 332 metry, co można porównać do wymiarów jednego boiska piłkarskiego.

Co warte podkreślenia, i na co zwracał uwagę Jarosław Dybowski, dyrektor wykonawczy ds. energetyki w ORLENie, nawet ponad 50 procent nakładów związanych z budową reaktorów jądrowych SMR pozostanie w Polsce. Daje to gwarancję blisko kilkudziesięciu lat stabilnej inwestycji w całą polską gospodarkę. To 300 polskich firm, które znajdą się w łańcuchu dostaw, a także niższa emisja CO2 w Polsce - o 2 miliony ton rocznie. Jeden reaktor SMR, to energia dla 150-tysięcznego miasta.

Pierwsze reaktory jądrowe SMR w Polsce mają powstać w Ostrołęce, Włocławku, Stawach Monowskich, Dąbrowie Górniczej, Nowej Hucie, SSE Tarnobrzeg – Stalowa Wola oraz w okolicach Warszawy. Decyzje o tym, gdzie dokładnie staną reaktory jeszcze nie zapadły, a ich faktyczna lokalizacja będzie uzgadniana z lokalnymi społecznościami.