Odra w natarciu - liczba zachorowań wzrasta lawinowo. Spada za to liczba zaszczepionych

W listopadzie Bundestag przyjął ustawę o obowiązkowych szczepieniach dzieci przeciwko odrze w Niemczech. Zaledwie kilka dni temu pojawiła się informacja o epidemii odry, jaka wybuchła na Samoa, niewielkiej wyspie na Pacyfiku. Z danych przytaczanych m.in. na portalu "Dziennika Gazety Prawnej", wynika, że zachorowało już ponad 4 tys. osób, a nie żyje 60. To efekt zawieszenia programu obowiązkowych szczepień.

W Polsce szczepienie przeciwko odrze znajduje się na liście szczepień obowiązkowych. Nie znaczy to jednak, że jesteśmy zupełnie bezpieczni. Zakaźnicy przypominają, że warunkiem osiągnięcia odporności w skali populacji jest co najmniej 95 proc. zaszczepionych osób. Tymczasem w ciągu ostatnich kilku lat wzrasta liczba odmów szczepień. Zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w 2018 roku odnotowano stan zaszczepienia 92,9 proc. dla dawki podstawowej szczepionki przeciw odrze oraz 92,4 proc. dla dawki przypominającej.

- W 2010 r. w Polsce na skutek odmowy nie zaszczepiono ogółem [bez podziału na choroby - przyp. red.] ponad 3,4 tys. dzieci - informuje dr Paweł Rajewski, specjalista chorób wewnętrznych, zakaźnych, hepatolog, konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych. - W 2017 r. było ich już ponad 26 tys. Szacuje się, że do końca 2019 ta liczba dojdzie do 50 tysięcy.

Robi się niebezpiecznie. Od października 2018 roku w Polsce systematycznie rosła liczba rejestrowanych zachorowań na odrę. W 2018 roku odnotowano ponad pięciokrotny wzrost zachorowań (355 przypadków) w porównaniu do 2017 roku (63 przypadki).

W tym roku jest jeszcze gorzej. „Od początku 2019 roku do końca sierpnia zgłoszono 1360 przypadków odry. W tym samym czasie rok temu – 117 zachorowań” - czytamy w sprawozdaniu PZH.

- W naszym województwie w tym roku odnotowano 21 przypadków odry, w tym 11 potwierdzonych, 7 możliwych, 3 prawdopodobne - wymienia Agnieszka Noculak, kierowniczka oddziału oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy. - 13 odnotowano u osób nieszczepionych lub takich, które nie posiadały dokumentacji szczepień, 3 u osób zaszczepionych jedną dawką i 5 u osób szczepionych dwiema dawkami. Sześcioro spośród wszystkich chorych to dzieci poniżej 14. roku życia.

Czym jest odra? To ostra wirusowa choroba zakaźna. Jedynym źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się głównie drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej. Na 2-4 dni przed wystąpieniem wysypki pojawiają się: ostry ból gardła, nieżyt nosa, gorączka, złe samopoczucie, zapalenie spojówek, katar i suchy kaszel. Od 10 do 12 dni od początku zakażenia w jamie ustnej pojawiają się białe wykwity, chory wysoko gorączkuje. Następnie za uszami pojawia się czerwona grudkowa wysypka, która stopniowo obejmuje całą głowę, tułów i kończyny. Chory odczuwa silne swędzenie.

Z odrą nie ma żartów. - Osoba zarażona wirusem grypy jest w stanie zarazić 1-2 kolejne osoby, tymczasem jeden chory na odrę może zarazić nawet 15-20 osób - ostrzega dr Rajewski. - Statystycznie, jedna na pięć osób, które złapią odrę, musi się liczyć z powikłaniami. A te bywają bardzo poważne.

Na przykład? - Od zapalenia ucha środkowego, przez zapalenie płuc, opon mózgowych aż do zapalenia mózgu - mówi.
Jak informuje WSSE w Bydgoszczy, powikłania w przebiegu odry występują u ok. 30 proc. osób chorych, a większość z nich występuje u dzieci do 5. roku życia oraz u dorosłych powyżej 20. roku życia. Dr Rajewski wymienił najczęstsze powikłania, odra jednak może doprowadzić nawet do śmierci: zgon występuje u ok. 0,7-2 na 1000 chorych.

- Wśród innych rzadkich powikłań należy wymienić małopłytkowość, hypokalcemię, zapalenie krtani, zapalenie tchawicy, rogówki, wątroby, zapalenie wyrostka robaczkowego, jelita grubego, zapalenie osierdzia, mięśnia sercowego, kłębuszków nerkowych - słyszymy w sanepidzie. - Najgroźniejsze powikłanie w przebiegu odry, czyli podostre stwardniające zapalenie mózgu, ujawnia się od 4 do 10 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Do śmierci dochodzi zwykle w ciągu 2 lat od pojawienia się symptomów.

To wszystko brzmi przerażająco, a i tak nie powstrzymuje spadku odsetka osób zaszczepionych. - To niepokojące, bo tak naprawdę szczepienia obok antybiotyków, to największe osiągnięcia medycyny - komentuje dr Rajewski. - I dzięki nim większość z nas żyje. Przecież to właśnie dzięki szczepionkom udało się całkowicie wyeliminować ospę prawdziwą, powoli udaje się to także z polio.

Co więc można robić, by zmienić ten niebezpieczny trend? - Edukować, zwiększać świadomość, operować faktami naukowymi - odpowiada konsultant. - A te są następujące: do 1974 roku, czyli przed wprowadzeniem szczepień na odrę, w Polsce notowano od 70 do 130 tys. zachorowań rocznie i ok. 200-300 zgonów. Szczepionka zaś daje niemal 100-procentową ochronę przed zachorowaniem - kończy.