O czym mówią wykopaliska w Orlu?

Podczas prac remontowych przy kościółku św. Macieja w Orlu nieopodal Mroczy, przypadkowo, przy obecnej zakrystii, odkopano średniowieczne regularnie zarysowane fundamenty ceglane

<!** Image 2 align=right alt="Image 35931" sub="Tak wygląda dziś zabytkowy kościół w Orlu niedaleko Mroczy. Widok od strony północno-zachodniej">Odkrycie świadczy o tym, że dawniej zakrystia była znacznie większa od obecnej.

Ślady średniowiecza

Dziś mało kto wie, że ten niepozorny murowany kościółek w Orlu, perełka architektury sakralnej typu rodowego nie tylko na Krajnie, ale także w całym regionie, umiejscowiony malowniczo w pobliżu Jeziora Witosławskiego, swoją historią sięga okresu późnego średniowiecza. Świadczą o tym chociażby zachowane w murach cegły zwane potocznie, od wyraźnych śladów palców odciśniętych przy urabianiu gliny do wypalenia - „palcówkami”.

<!** reklama left>Jeszcze jako drewniany, kościółek ufundowany został w XIV w. W połowie XV w. właścicielem Orla został Sławbor pochodzący z Bożejewic niedaleko Żnina, którego potomkowie znani byli później jako Orzelscy. To on postawił bezpośrednio nad jeziorem najpierw murowany dwór obronny, a następnie kościół z cegły. Kościółek przechodził różne koleje losu. Do XVI w. był świątynią parafialną, natomiast przez kolejne ponad 300 lat kaplicą i filią kościoła w Zabartowie. W wyniku wojen XVII w., wyludnienia i upadku gospodarczego Krajny, również świątynia popadła niemalże w ruinę. Odnowiona została w początkach XVIII w. przez Jana Krzyckiego, kasztelana nakielskiego, ówczesnego właściciela okolicznych ziem.

Ostoja polskości

Swój renesans świątynia przeżywała w okresie, gdy Orlem i innymi majątkami w okolicy, władała przez ponad półtora wieku aż do 1939 r. rodzina Koczorowskich. Kościółek i przyległy teren stał się miejscem pochówku zasłużonych rodu. W okresie wojen napoleońskich, prawdopodobnie na przełomie 1812/1813 r. budowla uległa zniszczeniu. Odbudowę w 1861 r. rozpoczął Karol Kaczorowski, a 12 lat później ukończył jego brat Adolf. Nie odbudował on świątyni w pierwotnej formie, gdyż już dziś wiadomo w oparciu o sensacyjne odkrycie, że sama zakrystia jest znacznie mniejsza od wcześniejszej. W okresie nasilenia germanizacji kościółek był ostoją polskości okolicznych mieszkańców. W 1925 r. ponownie erygowano samodzielną parafię w Orlu.

W konkursie dla czytelników do wygrania Folder KRAJNA. Otrzyma go Czytelnik, który telefonicznie - numer 052 386 08 64 - odpowiedzie na pytanie: w jakiej miejscowości na terenie nakielskiego powiatu znajdują średniowieczne ruiny dawnego zamku obronnego?

Autor jest dyrektorem Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle