Leki bez recepty są tylko na awaryjne sytuacje. By nie dać się marszowi alergicznemu, dbaj o siebie

Mówi się, że alergia jest chorobą cywilizacyjną XXI w., która dotyka już co czwartego Polaka. Jako przyczynę tego wskazuje się, m.in., na zanieczyszczenia środowiska, ale chyba przede wszystkim wpływ mają uwarunkowania genetyczne?
O występowaniu chorób alergicznych decydują nie tylko czynniki genetyczne, ale i środowiskowe. Alergia jest bowiem dziedziczona wielogenowo, czyli jest wiele genów odpowiedzialnych za rozwój tej choroby, aczkolwiek geny te muszą być aktywowane przez czynniki środowiskowe - tu może mieć znaczenie zanieczyszczenie powietrza.

Czyli nie jest przesądzone, że dziecko dwóch alergików również będzie cierpieć na alergię?
Badania wskazują, że jeżeli dwoje rodziców choruje na tę samą chorobę alergiczną, to ryzyko, że u potomstwa wystąpi ta sama alergia, wynosi 70%. Dziecko dwojga alergików ma po prostu większe predyspozycje do tej choroby niż pozostałe dzieci.

Jakie objawy powinny nas skłonić do konsultacji u lekarza alergologa, bo chyba nie każda nadwrażliwość to alergia?
Nadwrażliwość rozumiana jako powtarzalne i nieprawidłowe objawy po kontakcie z czynnikiem środowiskowym w dawkach dobrze tolerowanych przez osoby zdrowe, jest wstępem do alergii. Z alergią mamy do czynienia wtedy, gdy ta nadwrażliwość ma mechanizm zaburzenia immunologicznego. Objawy alergii wziewnej to m.in.: katar, kichanie (w seriach), swędzenie nosa, duszności, świsty, kaszel czy pieczenie spojówek. Objawy alergiczne w obrębie skóry to zmiany wypryskowe, zlokalizowane w zgięciach łokciowych i podkolanowych, na twarzy, policzkach, czasami jest to pokrzywka. Niekiedy alergia może wywoływać objawy w obrębie układu pokarmowego, wówczas są to, m.in.: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki. Istotny jest jednak element powtarzalności tych objawów - w tych samych okolicznościach pojawia się ten sam objaw. Objawy mogą się powtarzać sezonowo, gdyż są także alergie sezonowe.

U małych dzieci najczęściej spotkana jest alergia pokarmowa. Jak takiego maluszka chronić przed alergenami?
O profilaktykę chorób alergicznych powinno się zadbać już w czasie ciąży. Kobieta ciężarna powinna unikać palenia papierosów i ekspozycji na dym tytoniowy, a także wilgoci i ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza. Po urodzeniu karmienie dziecka wyłącznie mlekiem matki wskazane jest przez 4-6 miesięcy. Później należy włączać do diety pokarmy stałe, ważne jest jednak, by robić to stopniowo. Wprowadzamy więc do diety dziecka nowy produkt w małych ilościach. Jeśli jest on dobrze tolerowany, zwiększamy jego porcję. Jeśli dany pokarm stały nie jest tolerowany, to oczywiście przestajemy go podawać, ale warto za jakiś czas spróbować podać go dziecku jeszcze raz. Jak już mówiłem, w rozpoznaniu alergii ważna jest powtarzalność objawów, jednorazowa nietolerancja jeszcze o niczym nie świadczy. Jeżeli nietolerancja na dany produkt powtórzy się, wówczas należy zastanowić się, czy nie jest to objaw alergii pokarmowej.

Za oknem jest już wiosennie. Czy wzrost temperatury może spowodować, że pylenie roślin nastąpi szybciej niż zwykle?
Faktem jest, że klimat nam się ociepla. Ostatnimi laty zimy także w naszym regionie były łagodne, co jednak w znaczący sposób nie zaburza cyklu wegetacji roślin. Obserwuję na bieżąco objawy alergii u moich pacjentów i są one zgodne z kalendarzami pyleń.

W aptekach nie brakuje antyalergicznych środków bez recepty. Czy zażywanie ich jest bezpieczne?
Jest to grupa leków wyłącznie przeciwhistaminowych. Te leki trafiły do otwartej sprzedaży aptecznej tylko po, aby pacjent mógł sobie pomóc w sytuacjach awaryjnych, kiedy objawy alergii go zaskoczą, bo pojawił się w miejscu, gdzie jest bardzo dużo alergenów, na które jest uczulony. Leki bez recepty mają więc za zadanie tylko złagodzić objawy alergii, ale na pewno nie spowodują jej ustąpienia, bo leczenie chorób alergicznych jest o wiele bardziej skomplikowane. Zażywanie leków bez recepty może stać się niebezpieczne, jeśli pacjent będzie sięgał po nie zbyt często. Wówczas trzeba liczyć się z objawami ubocznymi, m.in. zaburzeniem sprawności psychomotorycznych, co wiąże się z opóźnioną reakcją na bodźce zewnętrzne.

Dlaczego tak ważne jest, by zdiagnozować alergię i odpowiednio ją leczyć?
W chorobach alergicznych mówimy o tzw. marszu alergicznym, który zwykle zaczyna się w dzieciństwie od atopowego zapalenia skóry, uczulenia na białka krowiego mleka. Potem pojawia się alergiczny nieżyt nosa, który nieleczony może przejść w astmę oskrzelową. Co prawda, mamy dziś leki, dzięki którym nasi pacjenci całkiem dobrze funkcjonują - wystarczy spojrzeć na sportowców będących astmatykami. To jednak osoby, które są pod kontrolą lekarską, biorą leki. Jeżeli zatem będziemy leczyć swoją alergię, to i nasze samopoczucie będzie w miarę komfortowe.