Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Kulturowy zawrót głowy

Tadeusz Oszubski
Nauka zakładała od stulecia, że człowiek zaczął lepić gliniane naczynia wtedy, gdy wynalazł rolnictwo, czyli ok. 10 tys. lat temu na Bliskim Wschodzie. Najnowsze odkrycia zburzyły ten fundament wiedzy.

Nauka zakładała od stulecia, że człowiek zaczął lepić gliniane naczynia wtedy, gdy wynalazł rolnictwo, czyli ok. 10 tys. lat temu na Bliskim Wschodzie. Najnowsze odkrycia zburzyły ten fundament wiedzy.

<!** Image 2 align=none alt="Image 195849" sub="Fragmenty najstarszego glinianego naczynia sprzed 20 tys. lat, odkrytego w chińskiej jaskini Xianrendong">Nowe odkrycia uczonych radykalnie zmieniają obraz przeszłości człowieka, a nasi przodkowie okazują się dużo mądrzejsi niż zakładano. Gliniane naczynia i uprawę zbóż wynaleźli już w czasach, gdy Polskę pokrywał lodowiec.

<!** reklama>Dlaczego to takie ważne? Nauka zakłada, że te dwa wynalazki są podstawą kulturowej rewolucji, która doprowadziła do powstania nowoczesnego społeczeństwa, w jakim dziś żyjemy. Bez rolnictwa nie byłoby miast, bo dużym osadom potrzeba odpowiedniej aprowizacji. Z kolei do przechowywania żywności, gotowania jej i podawania na stół potrzebne są pojemniki szczelne i odporne na działanie wysokich temperatur. Do zaspokojenia tych potrzeb idealnym tworzywem jest wypalana glina. Gliniane naczynia okazały się tak doskonałym rozwiązaniem, że pomimo rozwoju technologii używamy ich do dziś. Co prawda, posiłki przygotowujemy w trwalszych garnkach z metalu, ale potrawy wciąż serwujemy na talerzach z gliny - fajansowych lub porcelanowych.

Kiedy więc człowiek dokonał genialnego, ponadczasowego wynalazku? Dużo wcześniej niż przez całe stulecie podawały podręczniki. O najnowszym dowodzie w tej sprawie poinformował pod koniec czerwca magazyn „Science”. Szczególnego odkrycia dokonano w jaskini Xianrendong w chińskiej prowincji Jiangxi. Archeolodzy z amerykańsko-chińskiego zespołu badawczego znaleźli tam fragmenty dużego naczynia, które 20 tys. lat temu wypalono z gliny. Był to ceramiczny kocioł, który mógł służyć do przechowywania żywności, gotowania potraw, a być może i do warzenia piwa. Do czego jednak by go wykorzystywano, jest on najstarszym glinianym naczyniem na świecie.

- Po przeprowadzeniu badań wieku tego naczynia odruchowo pomyśleliśmy, że to niemożliwe, by kocioł miał 20 tysięcy lat - oświadczył w wypowiedzi dla BBC dr Wu Xiaohong, szef zespołu badawczego i wykładowca archeologii na Uniwersytecie Pekińskim. - Przecież konwencjonalna teoria mówi, że ceramika została wymyślona dopiero po wynalezieniu rolnictwa, po tym, jak człowiek zaczął prowadzić osiadły tryb życia.

Może gliniany kocioł z Xianrendong to jednostkowy przypadek, archeologiczny wybryk natury? Nic z tego! Wcześniejsze znaleziska potwierdzają, że ceramicznych naczyń nie wynaleziono 10 tys. lat temu na Bliskim Wschodzie. W Chinach używano ich dużo wcześniej. Jest na to kolejny dowód. W czerwcu 2009 roku zespół naukowców, pracujący pod kierunkiem dr Elisabet Boaretto z Instytutu Nauki Weizmanna w Rehovot w Izraelu, odkrył w jaskini Yuchanyan na południu Chin naczynia ceramiczne sprzed ok. 18 tys. lat.

Wieloletnie prace badawcze prowadzone w tej grocie przyniosły obfity plon nie tylko w postaci okruchów glinianych naczyń, ale też kamiennych narzędzi, śladów po paleniskach, a także resztek pożywienia dawnych mieszkańców Yuchanyan.

- Datowanie metodą radiowęglową wykazało, że odkryte dotąd artefakty z groty Yuchanyan powstały 14 do 21 tysięcy lat temu - oświadczyła w wypowiedzi dla BBC dr Boaretto. - Ludzi, którzy zamieszkiwali tę jaskinię, można uznać za ogniwo pośrednie pomiędzy kulturą łowiecko-zbieracką a rolniczą, która rozwinęła się później w dolinie rzeki Jangcy.

W grocie Yuchanyan znaleziono nie tylko pradawne naczynia, ale też inny dowód zachodzącej tam rewolucji kulturowej. W podłożu archeolodzy natrafili na skupiska ziaren ryżu zebranych 14-12 tys. lat temu. Liczba i umiejscowienie ziaren dowodzą, że ryż był stałym składnikiem potraw ludzi żyjących w Yuchanyan.

To niejedyne wskazówki, mówiące o tym, że człowiek korzystał ze zbóż dużo wcześniej niż dotąd zakładała nauka. W marcu grupa archeologów i bioarcheologów, kierowana przez dr. Jaya Stocka z Uniwersytetu Cambridge, dr Lisę Maher z University of California w Berkeley i dr. Tobiasa Richtera z Uniwersytetu w Kopenhadze, przedstawiła wyniki swych badań, prowadzonych na pustyni w rejonie Azraq w Jordanii. Analizy znalezisk wykazały, że początki rolnictwa faktycznie miały miejsce na Bliskim Wschodzie, tyle że doszło do tego nie przed 10 tys. lat, ale co najmniej 19 tys. lat temu! Kulturowa rewolucja, przejście od myślistwa i zbieractwa do rolnictwa, wydarzyła się więc ok. 20 tys. lat temu na całym świecie. Dowodzą tego nie tylko znaleziska z Jordanii i Chin, ale też liczne odkrycia z innych regionów świata, od Syberii po Europę.


Fakty

Ceramika na Bałkanach

24 lipca archeolodzy z Uniwersytetu w Cambridge przedstawili wyniki swych badań, prowadzonych od kilku lat na terenie Chorwacji. <!** Image 3 align=none alt="Image 195851" sub="Garnek z groty Yuchanyan">

Brytyjscy uczeni odkryli fragmenty przedmiotów z wypalanej gliny. Jak dotąd nie natrafiono na skorupy garnków, lecz na szczątki kilkudziesięciu rzeźb przedstawiających ludzi i zwierzęta. Są to pozostałości nieznanej dotąd kultury artystycznej, rozwijającej się na Bałkanach 17,5-15 tys. lat temu.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!